Ακμή και διατροφή

Γράφει ο Παπακωνσταντίνου Θεόδωρος

Η ακμή είναι ίσως  η πιο συχνή νόσος της εφηβικής ηλικίας αν και μερικές φορές εμφανίζεται και κατά την ενήλικη ζωή, και χαρακτηρίζεται από φλεγμονή των σμηγματογόνων αδένων. Οι κυριότεροι τύποι ακμής είναι η φλεγμονώδης ακμή και η μη φλεγμονώδης.

Η πιο συνηθισμένη μορφή είναι η «κοινή ακμή» και εντοπίζεται σε περιοχές πλούσιες σε σμηγματογόνους αδένες (κυρίως πρόσωπο-πλάτη-ώμοι-θώρακας). Η ακμή υποχωρεί βαθμιαία στην ενήλικο ζωή και εμφανίζεται συνήθως μεταξύ των ηλικιών 14-17 ετών για τα κορίτσια και 16-19 για τα αγόρια, χωρίς όμως αυστηρό περιορισμό των χρονικών ορίων, ιδίως στις γυναίκες.

Αίτια εμφάνισης και τρόποι αντιμετώπισης

Στις κυριότερες αιτίες εμφάνισης περιλαμβάνονται:

- Κληρονομικότητα-Οικογενειακό ιστορικό

- Διαταραχές των ορμονών

- Ερεθισμός δέρματος

- Χρόνιο stress

- Χρήση φαρμάκων

- Χρήση ακατάλληλων καλλυντικών

- Χρήση αναβολικών στεροειδών

Η θεραπεία της ακμής στηρίζεται κυρίως σε:

Κρέμες. Οι κρέμες για την ακμή στεγνώνουν το σμήγμα, σκοτώνουν τα βακτήρια και προάγουν την απομάκρυνση των νεκρών κυττάρων του δέρματος.

Αντιβιοτικά. Στη μέτρια έως βαριά ακμή μπορεί να χρειαστεί χορήγηση αντιβιοτικών από το στόμα, όπως η τετρακυκλίνη, για να περιοριστούν τα βακτήρια και να καταπολεμηθεί η φλεγμονή. 

Ισοτρετινοΐνη. Στις βαθιές κύστεις τα αντιβιοτικά μπορεί να μην είναι αρκετά. Η ισοτρετινοΐνη (Roaccutan) είναι ένα ισχυρό φάρμακο που διατίθεται για την κυστική ακμή, την ακμή με ουλές ή την ακμή που δεν ανταποκρίνεται σε άλλες θεραπείες.

Αντισυλληπτικά χάπια. Τα αντισυλληπτικά χάπια, όπως η νοργεστιμάτη και η αιθυλική οιστραδιόλη, έχει αποδειχτεί ότι βελτιώνουν την ακμή στις γυναίκες.

Αισθητικές παρεμβάσεις. Η κοσμητική χειρουργική μπορεί να ελαττώσει τις ουλές που αφήνει η ακμή.

Σχέση ακμής με τη διατροφή

Πριν από κάποια χρόνια, οι επιστημονικές μελέτες δε συσχέτιζαν τη διατροφή με την ακμή. Υπήρχε η υπόνοια, από ατομικές μαρτυρίες, ότι κάποιες τροφές, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, η σοκολάτα και τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη επιδεινώνουν την ακμή, αλλά μόλις την τελευταία πενταετία αρχίζουν να «συσσωρεύονται» οι μελέτες που το τεκμηριώνουν και επιστημονικά.

Στη συνέχεια θα αναφερθούνε κάποια τρόφιμα τα οποία πιθανόν να σχετίζονται με την εκδήλωση της ακμής και τι θα ήταν καλό να αποφεύγει κάποιος με σκοπό τη βελτίωση της κατάστασης.

Αναλυτικότερα:

Επεξεργασμένες τροφές. Οι επεξεργασμένες τροφές, σε αντίθεση με αυτές που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία, έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τροφές πλούσιες σε ζάχαρη, αλάτι και κορεσμένο λίπος όπως τα γλυκά, τα μπισκότα, τα τυποποιημένα κέικ, τα κρουασάν, τα αλλαντικά, τα αναψυκτικά, οι χυμοί με ζάχαρη, τα πατατάκια, το λευκό αλεύρι, το αλκοόλ, το σιρόπι καλαμποκιού, τα σπορέλαια κ.α.

Γαλακτοκομικά προϊόντα. Εδώ και δεκαετίες είναι γνωστή η σχέση μεταξύ κατανάλωσης γαλακτοκομικών και επιδείνωσης των συμπτωμάτων της ακμής. Δεν είναι απολύτως γνωστός ο μηχανισμός με τον οποίο επιβαρύνουνε τα γαλακτοκομικά. Μια από τις επικρατέστερες θεωρίες συσχετίζει την αυξημένη έκκριση ινσουλίνης που παρατηρείται μετά την κατανάλωση γαλακτοκομικών με την εκδήλωση των συμπτωμάτων της ακμής.

Πρόχειρο φαγητό (burgers, πίτες, αλλαντικά, τηγανιτά τρόφιμα, κέικ, γλυκά). Η συχνή κατανάλωση πρόχειρου φαγητού οδηγεί σε αυξημένη πρόσληψη θερμίδων, λιπαρών, ζάχαρης και αλατιού. Μελέτες έχουνε συσχετίσει μία διατροφή πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη με επιβάρυνση των συμπτωμάτων της ακμής. Παρόλα αυτά ο μηχανισμός δεν είναι επακριβώς γνωστός. Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν ότι σχετίζεται με αλλαγές στο DNA που προκαλούνται έπειτα από χρόνια κακής ποιοτικά διατροφής.

Τροφές πλούσιες σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (Ω-6). Τα ω-6 περιέχονται κυρίως στις φυτικές μαργαρίνες και σε φυτικά σπορέλαια (όπως το αραβοσιτέλαιο, το ηλιέλαιο, το σογιέλαιο). 

Σοκολάτα. Υπάρχουν υποψίες εδώ και δεκαετίες για την πιθανή σχέση της κατανάλωσης σοκολάτας και την εκδήλωση ακμής. Παρόλα αυτά μέχρι και σήμερα δεν είναι απολύτως σίγουρο αν όντως ισχύει ο παραπάνω ισχυρισμός. Πάντως σαν πιθανός μηχανισμός προτείνεται η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την ενεργοποίηση βακτηρίων τα οποία ευθύνονται για την εμφάνιση ακμής.

Εκτός όμως από τις τροφές οι οποίες επιβαρύνουνε την ακμή, υπάρχουνε και εκείνες οι οποίες μπορεί να συμβάλλουν σε βελτίωση των συμπτωμάτων. Αναλυτικότερα:

- Τροφές πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα (ξηροί καρποί, σπόρια, λιπαρά ψάρια)

- Προβιοτικά (κεφίρ, αριάνι, γιαούρτι, συμπλήρωμα προβιοτικών)

- Πράσινο τσάι

- Κουρκουμάς

- Βιταμίνες Α, D, και Ε (είτε συμπλήρωμα είτε τροφές που τις περιέχουν)

- Ο ψευδάργυρος (είτε συμπλήρωμα είτε τροφές που τον περιέχουν)

- Όσπρια, λαχανικά, ξηροί καρποί, φρούτα, άπαχες πρωτεΐνες

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι μία διατροφή με άφθονα φρούτα και λαχανικά, που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, με λιπαρά ψάρια και ξηρούς καρπούς, που έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες λόγω των Ω-3 λιπαρών οξέων και με ανεπεξέργαστα δημητριακά ολικής αλέσεως, μπορεί να οδηγήσουν σε καλύτερη έκβαση της ακμής, πάντα σε συνδυασμό με την αντίστοιχη θεραπευτική αγωγή.

Παπακωνσταντίνου Θεόδωρος

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

http://nutrition-issues.webnode.gr/