Ο λαός μας λέει πως αυτό το μυροφυτό φύτρωσε εκεί ακριβώς που ήταν ο Τίμιος Σταυρός από τις σταλαματιές του Άγιου Αίματος του Χριστού.
Άλλοι πιστεύουν πως ο βασιλικός φύτρωσε πάνω στον τάφο του Χριστού.*
Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού για πρώτη φορά, υψώθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, όταν αυτοκράτορας στο Βυζάντιο ήταν ο Μέγας Κωνσταντίνος. Σύμφωνα με την ιερή παράδοση της Εκκλησίας μας, αμέσως μετά την εύρεση του Τιμίου Σταυρού, η αγία Ελένη τον ασπάσθηκε και τον παρέδωσε στον πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, ο οποίος ύψωσε ψηλά τον Σταυρό του Χριστού για να τον δουν οι παρευρισκόμενοι χριστιανοί.
*Επίσης κατά την παράδοση, όταν η Αγία Ελένη απορούσε ανάμεσα στους πολλούς σταυρούς, ποιος να ήταν του Χριστού, ένα μυρωδάτο φυτό, ο βασιλικός, της τον αποκάλυψε. Για αυτό και στη γιορτή του Σταυρού φέρνουν στην εκκλησία γλάστρες ή αγκαλιές βασιλικούς για το Σταυρό.*
Την παραμονή της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού οι νοικοκυρές συνηθίζουν εδώ και αιώνες, να κόβουν τα βασιλικά, τα οποία έχουν μεγαλώσει πια, αφού τα φρόντιζαν όλο το καλοκαίρι και να τα φέρνουν στην εκκλησία, για να τα μοιράσει ο ιερέας στους πιστούς.
Την ημέρα του εορτασμού της υψώσεως του Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) συνηθίζεται να μοιράζεται βασιλικός γιατί η Αγία Ελένη βρήκε το Σταυρό του Κυρίου σε ένα χώρο που ήταν κατάφυτος από βασιλικούς και για το λόγο αυτό ο ιερέας μοιράζει στους πιστούς κλαδάκια βασιλικού.
Αυτόν το βασιλικό, μάλιστα, συχνά τονε βάζανε σ’ ένα βαζάκι με νερό για να βγάλει ρίζες, ώστε να το φυτέψουνε ξανά κι από το ίδιο τούτο το φυτό να πάνε τα κλωναράκια την επόμενη χρονιά, τέτοια μέρα, στην εκκλησιά. Τα ματσάκια βασιλικών που μοιράζονται μετά το τέλος της λειτουργίας, τα κρατούνε φυλαχτό πάνω στο εικόνισμα, γιατί ο λαός μας *πιστεύει πως ο αγιασμένος αυτός βασιλικός (το σταυρολούλουδο), έχει αρκετές θεραπευτικές καi θαυματουργικές ικανότητες, γι’ αυτό και το φυλάει στο εικονοστάσι για «σταυρώματα και ξορκίσματα.».*
Ανήμερα του Σταυρού, μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης (σαράντα μέρες μετά τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος), οι παλιού τηρούσαν αυστηρή νηστεία. Οι ενοριακοί ναοί του νησιού γέμιζαν από κόσμο. Όλοι πηγαίνανε μ’ ένα ματσάκι βασιλικό, για να στολίσουνε το Σταυρό του Χριστού. Το αφήνανε σ’ ένα πανέρι δίπλα στο προσκυνητάρι, προσκυνούσανε ευλαβικά το Σταυρό, παίρνανε «διαβασμένο»-αγιασμένο βασιλικό από το χέρι του παπά και παρακολουθούσανε με ευσέβεια την ιδιαίτερα κατανυκτική θεία Λειτουργία.
*Για τους αγρότες η μέρα του Σταυρού ήταν κι η πιο ευλογημένη αφετηρία της καινούριας «χρονιάς» και της σποράς τους. (Πριν «σταυρώσει» η γη, όπως λέγανε, να μην αρχίζει κανείς δουλειά στο χωράφι του). Οι νοικοκυρές έπιαναν ανήμερα το καινούριο προζύμι κι έφτιαχναν ένα πρώτο ψωμί, που το μοίραζαν για το καλό στη γειτονιά.*
*Παλιά που υπήρχαν αγρότες στο νησί, υπήρχε η συνήθεια, που τη συναντούσες σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, από το τελευταίο δεμάτι στάχια που θέριζαν, να πλέκουνε με τέχνη μια ωραία δέσμη, που την έλεγαν από το σχήμα της «χτένι», «ψαθί» ή «σταυρός». Την κρεμούσαν έπειτα στο εικονοστάσι του σπιτιού, δίπλα στα εικονίσματα. Όταν ερχόταν ο καιρός της σποράς, τότε τα σπυριά του σιταριού της δέσμης αυτής, που είχαν ευλογηθεί την ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού στην εκκλησία, τους ανακάτευαν με τον σπόρο. Γι’ αυτό είχανε και τη σχετική παροιμία: **«Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε».-
Αυτόν το βασιλικό, μάλιστα, συχνά τονε βάζανε σ’ ένα βαζάκι με νερό για να βγάλει ρίζες, ώστε να το φυτέψουνε ξανά κι από το ίδιο τούτο το φυτό να πάνε τα κλωναράκια την επόμενη χρονιά, τέτοια μέρα, στην εκκλησιά. Τα ματσάκια βασιλικών που μοιράζονται μετά το τέλος της λειτουργίας, τα κρατούνε φυλαχτό πάνω στο εικόνισμα, γιατί ο λαός μας *πιστεύει πως ο αγιασμένος αυτός βασιλικός (το σταυρολούλουδο), έχει αρκετές θεραπευτικές καi θαυματουργικές ικανότητες, γι’ αυτό και το φυλάει στο εικονοστάσι για «σταυρώματα και ξορκίσματα.».*
Ανήμερα του Σταυρού, μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης (σαράντα μέρες μετά τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος), οι παλιού τηρούσαν αυστηρή νηστεία. Οι ενοριακοί ναοί του νησιού γέμιζαν από κόσμο. Όλοι πηγαίνανε μ’ ένα ματσάκι βασιλικό, για να στολίσουνε το Σταυρό του Χριστού. Το αφήνανε σ’ ένα πανέρι δίπλα στο προσκυνητάρι, προσκυνούσανε ευλαβικά το Σταυρό, παίρνανε «διαβασμένο»-αγιασμένο βασιλικό από το χέρι του παπά και παρακολουθούσανε με ευσέβεια την ιδιαίτερα κατανυκτική θεία Λειτουργία.
*Για τους αγρότες η μέρα του Σταυρού ήταν κι η πιο ευλογημένη αφετηρία της καινούριας «χρονιάς» και της σποράς τους. (Πριν «σταυρώσει» η γη, όπως λέγανε, να μην αρχίζει κανείς δουλειά στο χωράφι του). Οι νοικοκυρές έπιαναν ανήμερα το καινούριο προζύμι κι έφτιαχναν ένα πρώτο ψωμί, που το μοίραζαν για το καλό στη γειτονιά.*
*Παλιά που υπήρχαν αγρότες στο νησί, υπήρχε η συνήθεια, που τη συναντούσες σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, από το τελευταίο δεμάτι στάχια που θέριζαν, να πλέκουνε με τέχνη μια ωραία δέσμη, που την έλεγαν από το σχήμα της «χτένι», «ψαθί» ή «σταυρός». Την κρεμούσαν έπειτα στο εικονοστάσι του σπιτιού, δίπλα στα εικονίσματα. Όταν ερχόταν ο καιρός της σποράς, τότε τα σπυριά του σιταριού της δέσμης αυτής, που είχαν ευλογηθεί την ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού στην εκκλησία, τους ανακάτευαν με τον σπόρο. Γι’ αυτό είχανε και τη σχετική παροιμία: **«Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε».-
Με τον Αγιασμό και το βασιλικό της Υψώσεως του Σταυρού φτιάχνεται το προζύμι της νέας χρονιάς που τα παλαιότερα χρόνια οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν για να ζυμώσουν το ψωμί αλλά και τα πρόσφορα.
«Με τ΄Σταυρού τον αγιασμό κάμνε το προζύμ’ για ούλο το χρόνο» συμβούλευαν οι μητέρες τις θυγατέρες τους.
Όταν ο Γεώργιος Μέγας απεσταλμένος από την Ακαδημία Αθηνών επισκέφτηκε το Κατάλακκο για να καταγράψει τα έθιμα της Λήμνου, οι Λημνιές του είπαν: «κάθε σπίτι, κάθε νοικοκυρά φέρνει ένα κουμάρ’ με νερό στην εκκλησιά, τ’ αφήνουν στη μέση της εκκλησίας, όπου γίνεται ο αγιασμός, και μετά το παίρνουν.
Με τον αγιασμό αυτό κάνουν το προζύμι της χρονιάς το κάνουν καινούργιο. Το παλιό το σβούν΄ το ζυμώνουν την τελευταία εβδομάδα».
Ακόμα και οι Τουρκάλες ήθελαν να πάρουν αγιασμό και σταυρολούλουδα
Κάποτε μια Τουρκάλα από την Κώμη ρώτησε κάποιες Λημνιές της Καλλιόπης γιατί το ψωμί τους είναι γλυκό και δε μουχλιάζει.
_Γιατί στη ζύμη μέσα βάζουμε Αγιασμό από τη γιορτή του Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου απάντησαν οι Λημνιές.
_Θα μου δώσετε και μένα, ρώτησε η Τουρκάλα. Αμηχανία. Οι Λημνιές βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση.
Πώς να δώσουν αγιασμό σε μια μουσουλμάνα; Από την άλλη δεν ήθελαν να αρνηθούν.
Έτσι της έδωσαν απλό νερό και της είπαν πως ήταν αγιασμός.
Και το θαύμα έγινε.
Η πίστη της Τουρκάλας ότι το νερό που της έδωσαν οι Λημνιές ήταν αγιασμός, φούσκωσε το ψωμί, το έκανε γλυκό και δεν μούχλιασε.
Όταν αργότερα η Τουρκάλα τις ευχαρίστησε εκείνες δεν αποκάλυψαν την απάτη τους.
Το βασιλικό που έπαιρναν από τον ιερέα αρχικά τον χρησιμοποιούσαν για να σταυρώσουν το προζύμι και στην συνέχεια τον τοποθετούσαν μέσα σε ποτήρι με νερό ευελπιστώντας να βγάλει ρίζες για να τον ξαναφυτεύσουν.
Συνήθιζαν να λένε για το βασιλικό:
«Βασιλικός κι αν μαραθεί
Κι αν γείρουν τα κλωνιά του
Ρίξε νερό στη ρίζα του
Να’ ρθεί στα πρωτινά του».
Για τους γεωργούς τα μέσα Σεπτέμβρη ήταν πια και ο κατάλληλος καιρός για να αρχίσουν σιγά σιγά να σπέρνουν. Έλεγαν: « του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε».
«Με τ΄Σταυρού τον αγιασμό κάμνε το προζύμ’ για ούλο το χρόνο» συμβούλευαν οι μητέρες τις θυγατέρες τους.
Όταν ο Γεώργιος Μέγας απεσταλμένος από την Ακαδημία Αθηνών επισκέφτηκε το Κατάλακκο για να καταγράψει τα έθιμα της Λήμνου, οι Λημνιές του είπαν: «κάθε σπίτι, κάθε νοικοκυρά φέρνει ένα κουμάρ’ με νερό στην εκκλησιά, τ’ αφήνουν στη μέση της εκκλησίας, όπου γίνεται ο αγιασμός, και μετά το παίρνουν.
Με τον αγιασμό αυτό κάνουν το προζύμι της χρονιάς το κάνουν καινούργιο. Το παλιό το σβούν΄ το ζυμώνουν την τελευταία εβδομάδα».
Ακόμα και οι Τουρκάλες ήθελαν να πάρουν αγιασμό και σταυρολούλουδα
Κάποτε μια Τουρκάλα από την Κώμη ρώτησε κάποιες Λημνιές της Καλλιόπης γιατί το ψωμί τους είναι γλυκό και δε μουχλιάζει.
_Γιατί στη ζύμη μέσα βάζουμε Αγιασμό από τη γιορτή του Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου απάντησαν οι Λημνιές.
_Θα μου δώσετε και μένα, ρώτησε η Τουρκάλα. Αμηχανία. Οι Λημνιές βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση.
Πώς να δώσουν αγιασμό σε μια μουσουλμάνα; Από την άλλη δεν ήθελαν να αρνηθούν.
Έτσι της έδωσαν απλό νερό και της είπαν πως ήταν αγιασμός.
Και το θαύμα έγινε.
Η πίστη της Τουρκάλας ότι το νερό που της έδωσαν οι Λημνιές ήταν αγιασμός, φούσκωσε το ψωμί, το έκανε γλυκό και δεν μούχλιασε.
Όταν αργότερα η Τουρκάλα τις ευχαρίστησε εκείνες δεν αποκάλυψαν την απάτη τους.
Το βασιλικό που έπαιρναν από τον ιερέα αρχικά τον χρησιμοποιούσαν για να σταυρώσουν το προζύμι και στην συνέχεια τον τοποθετούσαν μέσα σε ποτήρι με νερό ευελπιστώντας να βγάλει ρίζες για να τον ξαναφυτεύσουν.
Συνήθιζαν να λένε για το βασιλικό:
«Βασιλικός κι αν μαραθεί
Κι αν γείρουν τα κλωνιά του
Ρίξε νερό στη ρίζα του
Να’ ρθεί στα πρωτινά του».
Για τους γεωργούς τα μέσα Σεπτέμβρη ήταν πια και ο κατάλληλος καιρός για να αρχίσουν σιγά σιγά να σπέρνουν. Έλεγαν: « του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου