11 Απριλίου 2019

Ο αλγόριθμος "κλειδί" της Katie Βouman

Η Katherine Louise Βouman γεννήθηκε στην Ιντιάνα των ΗΠΑ και τελείωσε ένα κοινό δημόσιο σχολείο στη West Lafayette. Ουδέποτε φαντάστηκε πως έπειτα από λίγα χρόνια θα ήταν ο άνθρωπος «κλειδί» στον οποίο βασίστηκε η σύνθεση της εικόνας μιας μαύρης τρύπας στο κέντρο ενός γαλαξία που απέχει 55 εκατ. έτη φωτός από τη Γη.

Η Katie Bouman εργάζεται σήμερα σε ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, το CIT (California Institute of Technology). Είναι καθηγήτρια Πληροφορικής, αλλά βεβαίως όλα αυτά δεν λένε απολύτως τίποτα. Δεκάδες χιλιάδες καθηγητές Πληροφορικής στον κόσμο θα ήθελαν να έχουν πετύχει στη ζωή τους αυτό που η ίδια κατάφερε. Να αποδείξει, δηλαδή, πως η θεωρία ενός άλλου επιστήμονα που δημοσίευσε τη μελέτη του πριν από έναν αιώνα είναι σωστή στην εφαρμογή της. Η Katie Bouman φαντάστηκε και δημιούργησε έναν αλγόριθμο. Ο αλγόριθμος αυτός έχει τη δυνατότητα να συγκεντρώσει, να αναλύσει και να συνθέσει πληροφορίες τις οποίες δεν βλέπουμε και πιθανόν με γυμνό μάτι να μην τις δούμε ποτέ.

Το αποτέλεσμα αυτής της σύνθεσης είναι η εικόνα που η ανθρωπότητα αντίκρισε για πρώτη φορά το απόγευμα της Τετάρτης 10 Απριλίου του 2019 με μία μαύρη τρύπα σε έναν μακρινό γαλαξία που περιστοιχίζεται από μία φωτεινή στεφάνη με παγιδευμένα φωτόνια που γυρίζουν αενάως γύρω-γύρω από αυτήν την κολοσσιαία οπή στο διάστημα.

(H αντίδραση της Katie Bouman όταν αρχίζει να σχηματίζεται η μαύρη τρύπα στην οθόνη της)

Πριν από μερικές δεκαετίες, μία άλλη γυναίκα είχε επιφορτιστεί στη NASA να καταγράψει με το χέρι τον κώδικα για τον υπολογιστή ο οποίος θα καθόριζε την τροχιά της πρώτης αποστολής Apollo στο διάστημα. Πρόκειται για τη Μάργκαρετ Χάμιλτον. Εάν κάποιος μετρήσει τη στοίβα που δημιουργήθηκε από τον κώδικα, τότε αντιλαμβάνεται πως ξεπερνούσε στο ύψος τη γυναίκα αυτή. Με αυτόν τον τρόπο τότε, πριν από δεκαετίες, άρχισε η εποποιία του προγράμματος Apollo. Εάν κάποιος συγκρίνει τη φωτογραφία της Katie Bouman το 2019 με περίπου οκτώ στοίβες σκληρών δίσκων μπροστά της, θα καταλάβει τη διαφορά μεταξύ ενός γιγαντιαίου υπολογιστή στη γλώσσα Fortran της δεκαετίας του '60 και ενός σύγχρονου υπερυπολογιστή του 2019.

Δύο γυναίκες σύμβολα στην κατάκτηση της γνώσης, η οποία καταλήγει νομοτελειακά και στη βήμα προς βήμα κατάκτηση του διαστήματος. Η Katie Bouman δεν είναι αστρονόμος. Θα μπορούσε κάποιος να τη χαρακτηρίσει ως μία super graphic scientist. Τι κατάφερε, όμως, αυτή η γραφίστρια του κυβερνοχώρου; Να αποδείξει πως η περίφημη εξίσωση E=mc2 ενός αναμαλλιασμένου αυτοεξόριστου και μουστακαλή επιστήμονα από τη Γερμανία που άκουγε στο όνομα Αλβέρτος Αϊνστάιν είναι αληθινή. Κάτι περισσότερο. Είναι πραγματική, διότι το επίτευγμα της ομάδας των επιστημόνων που προφανώς ελάχιστοι γνώριζαν είναι ότι κατάφεραν έπειτα από 100 χρόνια να καταδείξουν έμπρακτα πως η θεωρία της σχετικότητας που κατατέθηκε στο τραπέζι της παγκόσμιας γνώσης το 1915 δεν είναι μία θεωρία μόνο. Είναι ένας δρόμος, είναι το νήμα που ενώνει την ανθρώπινη σκέψη με το σύμπαν. Ενδεχομένως να είναι και κάτι περισσότερο. την ανθρώπινη σκέψη με τη συνολική αντίληψη της λειτουργίας του συμπαντικού κόσμου.
(Αριστερά η Κ. Bouman με τις στοίβες από τους σκληρούς δίσκους - Δεξία η Μ. Χάμιλτον με τις στοίβες από τον κώδικα για την τροχιά της επιχείρησης Apollo)



Είναι, δηλαδή, το εργαλείο με το οποίο ο Στήβεν Χόκινγκ μίλησε για την ολιστική θεωρία που θα καθόριζε τους νόμους βάσει των οποίων λειτουργεί το σύμπαν από τη στιγμή που γεννήθηκε έως τη στιγμή που θα πεθάνει, αλλά κυρίως έως τη στιγμή που θα ξαναγεννηθεί.

Η Katie Bouman θα μείνει στην ιστορία με αυτό το απίστευτο χαμόγελό της αλλά και την γκριμάτσα της τη στιγμή που είδε τη μαύρη τρύπα του γαλαξία M87 να αποκαλύπτεται βήμα-βήμα ή μάλλον pixel προς pixel στην οθόνη του υπολογιστή της. Προφανώς την ξεπερνούσε η εικόνα, διότι αντιλαμβανόταν πως ο άνθρωπος κατάφερε το ακατόρθωτο, δηλαδή να απεικονίσει με πραγματικά δεδομένα ό,τι δεν μπορεί να δει.

Μετά την ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs και αμέσως μετά την καταγραφή για πρώτη φορά βαρυτικών κυμάτων που προέρχονται από το βαθύ σύμπαν, η απεικόνιση της μαύρης τρύπας είναι το τρίτο βήμα για την κατανόηση του Κόσμου. Θα πρέπει κάποιος να διαλέξει ποιον όρο θα χρησιμοποιήσει. Τη λέξη Κόσμος ή τη λέξη Σύμπαν. Και οι δύο όροι, πώς να το κάνουμε, είναι αποτυπωμένοι στην ελληνική γλώσσα και αποτελούν δώρο στην ανθρωπότητα. Επίσης, ο καθένας θα πρέπει να διαλέξει ποιον προτιμά. Τον Θεό ή τον άνθρωπο. Ή ενδεχομένως αυτόν τον μικρό θεό. Τα μερικά δισεκατομμύρια μικρούς θεούς που λέγονται άνθρωποι.

Υ.Γ. Για να απεικονιστεί το τέρας της μαύρης τρύπας χρειάστηκε ένας αλγόριθμος και 5 petabytes δεδομένων, δηλαδή περίπου 5,2 εκατομμύρια gigabytes.

Δεν υπάρχουν σχόλια: