Τι γνωρίζετε για τον Νίκο Καζαντζάκη
Με την ευκαιρία των 57 χρόνων από τον θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη…
Ο Νίκος Καζαντζάκης, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Θανάσης Αγαθός στην εφημερίδα Καθημερινή της 16 Νοεμβρίου 2014, “57 χρόνια μετά το θάνατο του, παραμένει ο πλέον διάσημος και πολυδιαβασμένος Έλληνας λογοτέχνης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ένας πραγματικά διεθνής Έλληνας… Αυτό που μένει είναι η έντιμη ιδεολογική αγωνία ενός αληθινού «πολίτη του κόσμου», που αρνήθηκε να δεθεί στο άρμα οποιασδήποτε ιδεολογίας, τα μεγάλα ταξίδια της σκέψης του, η ελευθερία και η γενναιότητα που χαρακτηρίζουν τις επιλογές του, ένα πληθωρικό και πολυσχιδές έργο, με κεντρικούς χαρακτήρες που, ως επί το πλείστον, αγωνίζονται να μετουσιώσουν τη σάρκα σε πνεύμα, και ένας λογοτεχνικός ήρωας, ο θρυλικός Αλέξης Ζορμπάς, ο οποίος, χάρη και στη διαμεσολάβηση της κινηματογραφικής διασκευής του Μιχάλη Κακογιάννη, έχει λάβει οικουμενική διάσταση…». Ο «Ζορμπάς» άλλωστε «μπαίνει στη λίστα των δέκα καλύτερων βιβλίων του 1953 σε πολλά έγκυρα έντυπα στις ΗΠΑ και τιμάται το 1954 με το βραβείο καλύτερου ξένου βιβλίου στη Γαλλία».
Και συνεχίζει ο Θανάσης Αγαθός:Περιπλανήσεις ενός ανήσυχου πνεύματος
Είναι παράδοξο ότι όλη αυτήν την κριτική αναγνώριση και την επαφή με τις πλατιές μάζες ο Καζαντζάκης την οφείλει πρωτίστως στην ενασχόλησή του, κατά την τελευταία δεκαετία της ζωής του, με το μυθιστόρημα, το λογοτεχνικό είδος που ο ίδιος θεωρεί υποδεέστερο σε σχέση με την ποίηση ή το θέατρο. Έχουν προηγηθεί άλλωστε αρκετά θεατρικά έργα (από το εμπνευσμένο από τον Ibsen «Ξημερώνει», που τον κάνει γνωστό στην Αθήνα το 1907, και το πιραντελικών αποχρώσεων «Ο Οθέλλος ξαναγυρίζει» ως τις μεγαλόπνοες τραγωδίες «Χριστός», «Ιουλιανός», «Προμηθέας», «Καποδίστριας», «Μέλισσα), το μνημειώδες δοκίμιο «Ασκητική», ιδεολογικό μανιφέστο του και πυξίδα σε όλη την κατοπινή πορεία του, η ποιητική συλλογή «Τερτσίνες», εκατοντάδες σελίδες ταξιδιωτικών εντυπώσεων, η μετάφραση της «Θείας Κωμωδίας» του Dante και, υπεράνω όλων, η «Οδύσσεια», το επικό ποίημα των 33.333 στίχων, που εκδίδεται το 1938 και που αποτελεί για τον ίδιο έργο ζωής, αφού τον έχει ήδη απασχολήσει επί δεκαπέντε σχεδόν χρόνια. Επιπρόσθετα, έχουν προηγηθεί, για βιοποριστικούς κυρίως λόγους, αρκετές μεταφράσεις παιδικής λογοτεχνίας –από Verne μέχρι Dickens–, πολλά άρθρα και ανταποκρίσεις σε εφημερίδες, σχολικά βιβλία, μια «Ιστορία της Ρωσικής Λογοτεχνίας» και κινηματογραφικά σενάρια που δεν γυρίζονται ποτέ. «Μυθιστορηματική» ζωήΑνάλογη με την περιπλάνησή του στα λογοτεχνικά είδη είναι και η περιπλάνησή του σε χώρες, ιδεολογίες και καλλιτεχνικά ρεύματα σε όλη τη διάρκεια της γεμάτης –αληθινά «μυθιστορηματικής»– ζωής του. Ο γεννημένος το 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης γιος του Μιχάλη Καζαντζάκη και της Μαρίας Χριστοδουλάκη, στα τέλη του 19ου αιώνα ζει τις τελευταίες επαναστάσεις της Κρήτης και την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους.Σε νεανική ηλικία σπουδάζει Νομικά στην Αθήνα, κάνει διατριβή στον Nietzsche, παρακολουθεί διαλέξεις του Bergson στο Παρίσι και θητεύει στον αισθητισμό (το μαρτυρούν τα πρώιμα μυθιστορήματά του «Όφις και κρίνο» και «Σπασμένες ψυχές»). Το 1910 εμπνέεται από τον Ίωνα Δραγούμη. Το 1917 επιχειρεί να εκμεταλλευθεί ένα λιγνιτωρυχείο στην Πραστοβά της Μάνης, με βασικό συνεργάτη έναν Μακεδόνα εργάτη, τον Γιώργη Ζορμπά. Το 1919 διορίζεται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο γενικός διευθυντής του υπουργείου Περιθάλψεως, φέροντας σε πέρας την αποστολή του επαναπατρισμού 150.000 Eλλήνων που διώκονται από τους Mπολσεβίκους στον Kαύκασο. Το 1922-1923 ζει στη Βιέννη, όπου γοητεύεται από τον βουδισμό και μελετά την ψυχαναλυτική θεωρία του Freud, και στο Βερολίνο, όπου έρχεται σε επαφή με κομμουνιστές και ριζοσπάστες. Το 1924 περνάει από την Ασίζη της Ιταλίας, όπου μαγεύεται από την προσωπικότητα και τη διδασκαλία του Αγίου Φραγκίσκου.Το 1926 πηγαίνει στη Ρώμη για να πάρει συνέντευξη από τον Mussolini. Το 1927 μεταβαίνει στη Pωσία, ως επίσημος προσκεκλημένος της σοβιετικής κυβέρνησης, για να παρακολουθήσει τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό της δεκάτης επετείου της Eπανάστασης, και γοητεύεται από τη μορφή του Lenin. Το 1928 μιλάει, μαζί με τον Panait Istrati, σε συγκέντρωση στην Αθήνα υπέρ του σοβιετικού μοντέλου και το 1935 ταξιδεύει στην Ιαπωνία και στην Κίνα.Το 1936 βρίσκεται στην εμπόλεμη Iσπανία ως ανταποκριτής της «Καθημερινής» και κατορθώνει να πάρει συνεντεύξεις και από τον Franco και από τον Unamuno. Το 1937 εγκαθίσταται στην Αίγινα, στο νεόδμητο σπίτι του, όπου θα ζήσει μέχρι το τέλος της γερμανικής Κατοχής. Το 1945 αναλαμβάνει την ηγεσία μικρού πολιτικού σχηματισμού με σοσιαλιστική απόχρωση, στέλνεται από την κυβέρνηση στην Kρήτη για να συντάξει έκθεση για τις θηριωδίες των Γερμανών και γίνεται υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση Σοφούλη, ενώ το 1946 παραιτείται και εγκαταλείπει οριστικά την Ελλάδα, πρώτα για το Παρίσι, όπου αναλαμβάνει θέση ανώτερου υπαλλήλου στην UNESCO, και έπειτα για την Αντίμπ, όπου ριζώνει ώς το τέλος της ζωής του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου