24 Οκτωβρίου 2021

Διάφοροι μύθοι για το ελαιόλαδο και τα σπορέλαια

 Ένα από τα θέματα που απασχολεί μεγάλο μέρος των ανθρώπων τα τελευταία χρόνια είναι, η χρήση των σπορέλαιων αντί για ελαιόλαδο στην διατροφή. Υπάρχουν πάρα πολλοί μύθοι όσον αφορά τα φυτικά έλαια και είναι καλό να ρίξουμε λίγο φως σε όλα αυτά που κατά καιρούς ακούμε. Ξεκινώντας, είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε το ελαιόλαδο από τα υπόλοιπα φυτικά έλαια, τα σπορέλαια.


Πως παράγονται;;;

Το ελαιόλαδο είναι το λάδι που παράγεται από τους καρπούς του ελαιόδεντρου, τις ελιές,  με φυσική επεξεργασία και μηχανικά μέσα και χωρίς καμία αλλοίωση στην σύστασή του. Αντίθετα, τα σπορέλαια (σογιέλαιο, ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο) παράγονται από τους σπόρους των αντίστοιχων φυτών, συνήθως με χημική επεξεργασία  με την χρήση οργανικού διαλύτη (εξανίου). Στη συνέχεια, καθαρίζονται, εξευγενίζονται και μερικές φορές τροποποιούνται χημικά.

Ποια είναι η σύστασή τους;;;

Πέρα από την διαφορά στην παραγωγή τους όμως, η μεγάλη διαφορά τους βρίσκεται στην σύσταση των λιπαρών οξέων. Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία έχουν υψηλή βιολογική αξία σε σύγκριση με τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, στα οποία είναι πλούσια τα σπορέλαια. Για την ακρίβεια, τα σπορέλαια έχουν τέτοια αναλογία σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, η οποία αυξάνει την χοληστερόλη (συγκεκριμένα την κακή χοληστερόλη LDL), επιβαρύνοντας έτσι την υγεία του οργανισμού.

Τα οφέλη του ελαιόλαδου

Τα οφέλη του ελαιόλαδου στην υγεία είναι πολυάριθμα και οφείλονται κυρίως στην υψηλή του περιεκτικότητα σε σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Μερικά από αυτά είναι ότι μειώνει την  ‘κακή’ χοληστερόλη LDL, διατηρεί τα επίπεδα της ‘καλής’ χοληστερόλης HDL, μειώνει τα τριγλυκερίδια, ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, βοηθά στην θεραπεία του έλκους του στομάχου και του δωδεκαδάκτυλου και προλαμβάνει την εμφάνιση καρκίνου. Παρόλα αυτά, η κατανάλωση σπορέλαιων έχει αυξηθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Εκτός από τη χρήση τους στο μαγείρεμα και το ψήσιμο, βρίσκονται σε επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως στα dressing για σαλάτες, στην μαργαρίνη, στην μαγιονέζα και σε διάφορα μπισκότα και αρτοσκευάσματα. Συχνά, χαρακτηρίζονται ως «υγιεινά για την καρδιά» και συνιστώνται ως εναλλακτική λύση για τις πηγές κορεσμένου λίπους, όπως το βούτυρο. Όμως τα φυτικά έλαια μπορεί να προκαλέσουν διάφορα προβλήματα υγείας. Οι επιπτώσεις τους στην υγεία διαφέρουν ανάλογα με τα λιπαρά οξέα που περιέχουν και τον τρόπο επεξεργασίας τους. Ο λόγος που τα φυτικά έλαια θεωρούνται υγιεινά για την καρδιά είναι ότι οι μελέτες συνδέουν τα πολυακόρεστα λιπαρά με μειωμένο κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων, σε σύγκριση με τα κορεσμένα λιπαρά. Παρά τα πιθανά οφέλη τους για την υγεία όμως, ορισμένοι επιστήμονες ανησυχούν, για την ποσότητα που καταναλώνουν οι άνθρωποι. Αυτές οι ανησυχίες ισχύουν κυρίως για έλαια που περιέχουν πολλά ωμέγα-6 λιπαρά. Τα σπορέλαια έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα-6 λιπαρά οξέα. Τόσο τα ωμέγα-6 όσο και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι απαραίτητα λιπαρά οξέα, πράγμα που σημαίνει ότι χρειαζόμαστε καθημερινά ποσότητα από αυτά στη διατροφή μας, επειδή το σώμα μας δεν μπορεί να τα παράγει. Καθόλη την διάρκεια της εξέλιξης, οι άνθρωποι κατανάλωναν ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρά σε μια συγκεκριμένη αναλογία. Αν και αυτός ο λόγος διέφερε μεταξύ των πληθυσμών, εκτιμάται ότι ήταν περίπου 1:1. Ωστόσο, περίπου από τον περασμένο αιώνα, αυτή η αναλογία στη δυτική διατροφή έχει αλλάξει δραματικά και μπορεί να είναι τόσο υψηλή όσο 20: 1. Έρευνες όμως έχουν δείξει ότι η υπερβολική ποσότητα ωμέγα-6 σε σχέση με τα ωμέγα-3 μπορεί να συμβάλει στη χρόνια φλεγμονή. Η χρόνια φλεγμονή είναι ένας βασικός παράγοντας σε μερικές από τις πιο κοινές δυτικές ασθένειες, όπως οι καρδιακές παθήσεις, ο καρκίνος, ο σακχαρώδης διαβήτης και η αρθρίτιδα.

Χρήση των σπορέλαιων αντί για ελαιόλαδο στην διατροφή.

‘Τα σπορέλαια είναι καλύτερα για τηγάνισμα’

Με την υψηλή θερμοκρασία του τηγανίσματος, όλα τα λάδια οξειδώνονται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ενώσεις που είναι ιδιαίτερα βλαβερές για την υγεία. Ωστόσο, δεν έχουν όλα τα λάδια την ίδια ανθεκτικότητα στις υψηλές θερμοκρασίες. Η καλύτερη επιλογή και για το τηγάνισμα, δεν παύει να είναι το ελαιόλαδο, το οποίο είναι πιο σταθερό και οξειδώνεται σε μικρότερο βαθμό, χάρη στα μονοακόρεστα λιπαρά (ελαϊκό οξύ) και τις αντιοξειδωτικές ουσίες (βιταμίνη Ε), που περιέχει. Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην καταναλώνουμε τηγανητά φαγητά με μεγάλη συχνότητα και να μην επαναχρησιμοποιούμε πολλές φορές το ίδιο λάδι, ιδίως όταν πρόκειται για σπορέλαιο, καθώς η χρήση του πολλές φορές οδηγεί στη δημιουργία καρκινογόνων ουσιών, η κατανάλωση των οποίων είναι πολύ επικίνδυνη για την υγεία.
‘Μπορώ να καταναλώνω όσο ελαιόλαδο θέλω, από την στιγμή που είναι υγιεινό’
Όσο υγιεινό και αν είναι, δεν παύει να είναι ένα λιπαρό τρόφιμο με πολλές θερμίδες. Έτσι, πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο στην κατανάλωση του, τόσο κατά το μαγείρεμα όσο και στις σαλάτες, καθώς ένα κουταλάκι του γλυκού ελαιόλαδο, αποδίδει 45 θερμίδες. Η υπερβολική κατανάλωση, επιβαρύνει το γεύμα μας θερμιδικά και υπερβαίνει την συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη λίπους, οδηγώντας έτσι στην παχυσαρκία και μια σειρά προβλημάτων υγείας. ‘Το ελαιόλαδο είναι πιο ‘βαρύ’ σαν λάδι, επομένως έχει περισσότερες θερμίδες από τα σπορέλαια, που είναι πιο ‘ελαφριά’ Τα σπορέλαια είναι πιο ρευστά, πιο ανοιχτόχρωμα και έχουν πολύ πιο ήπιο άρωμα και γεύση σε σύγκριση με το ελαιόλαδο. Έτσι, δεν είναι παράλογο που οι περισσότεροι θεωρούν ότι είναι πιο ελαφριά και εύπεπτα και πως έχουν λιγότερες θερμίδες και για αυτό τα προτιμούν στην μαγειρική. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένα όφελος, καθώς αποδίδουν και αυτά 9 θερμίδες ανά γραμμάριο, όπως όλα τα λάδια. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι το ελαιόλαδο δεν ονομάζεται άδικα «υγρός χρυσός», καθώς αποτελεί το πιο ωφέλιμο φυτικό έλαιο, χάρη στα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, τις αντιοξειδωτικές ουσίες και τις βιταμίνες και τα μεταλλικά στοιχεία που περιέχει. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα και ότι αποτελεί τη βάση της Μεσογειακής Διατροφής, η οποία είναι η πιο υγιεινή διατροφή παγκοσμίως.

Δεν υπάρχουν σχόλια: