Βιταμίνες: Η σημασία τους για την πρόληψη της γρίπης και των ιώσεων

 

Κατά τους χειμερινούς μήνες και ιδιαίτερα κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους, σημειώνεται στην Ελλάδα, όπως και σε όλες τις χώρες στο βόρειο ημισφαίριο, μια σημαντική έξαρση των ιώσεων του αναπνευστικού και της εποχικής γρίπης.

Ο καλύτερος, βέβαια, τρόπος για την προστασία από τη γρίπη είναι η χορήγηση του αντιγριπικού εμβολίου, για τον ευπαθή πληθυσμό. Στους παράγοντες, ωστόσο, που χρειάζεται να προσεχθούν, μιας και συμβάλλουν σημαντικά στην ελαττωματική άμυνα του οργανισμού στις λοιμώξεις, όπως το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος, η έλλειψη άσκησης, η προχωρημένη ηλικία, το άγχος και η κακή ρύθμιση χρόνιων παθήσεων όπως  ο σακχαρώδης διαβήτης. Εξέχουσα θέση κατέχει η ελλιπής διατροφή, τόσο ποσοτικά, λόγω ανεπαρκούς πρόσληψη ενέργειας και μακροθρεπτικών συστατικών, όσο και ποιοτικά λόγω έλλειψης συγκεκριμένων μικροθρεπτικών συστατικών, δηλαδή βιταμινών και ιχνοστοιχείων.

Μελέτες σε ζώα και ανθρώπους έχουν δείξει ότι όλες οι μορφές ανοσίας μπορούν να επηρεαστούν από τέτοιες ελλείψεις, όπως και ότι η προσθήκη μιας ανεπαρκούς θρεπτικής ουσίας μέσω αλλαγής των διατροφικών συνηθειών ή, όταν αυτό δεν είναι εφικτό, μέσω χορήγησης διατροφικών συμπληρωμάτων, μπορεί να αποκαταστήσει την ανοσοποιητική λειτουργία και την αντοχή στις λοιμώξεις.

• Συγκεκριμένα οι βιταμίνες A, C, E και ο ψευδάργυρος ενισχύουν τη λειτουργία του φραγμού του δέρματος και των βλεννογόνων.
• Επιπλέον, μαζί με τις Βιταμίνες Β6, Β12, D, Φυλλικό οξύ και το Σελήνιο υποστηρίζουν δράσεις της κυτταρικής ανοσίας, όπως η φαγοκυττάρωση από τα μακροφάγα.
• Ακόμη, όλα τα ανωτέρω μικροθρεπτικά συστατικά, εκτός από Βιταμίνη C και Σίδηρο, είναι απαραίτητα για την παραγωγή αντισωμάτων από τα Β λεμφοκύτταρα (χυμική ανοσία).
• Τέλος, τα απαραίτητα αμινοξέα, τα Ω3 λιπαρά και τα προβιοτικά υποστηρίζουν έμμεσα την αποκατάσταση του οργανισμού μετά από μια λοίμωξη.

Όσον αφορά ειδικά τις αναπνευστικές λοιμώξεις, σημαντική είναι η ωφέλεια από τη δράση:

• Της Βιταμίνης Α, που μειώνει την αντίστοιχη νοσηρότητα και θνητότητα. Βρίσκεται ως προσχηματισμένη βιταμίνη στο αυγό, το ψάρι, το συκώτι και τα γαλακτοκομικά, ενώ λαχανικά όπως καρότα, γλυκοπατάτα, κολοκύθα, ντομάτα και σπανάκι και φρούτα όπως αχλάδι, βερίκοκο, μάνγκο περιέχουν β-καροτένιο, την πρόδρομη μορφή της.
• Της Βιταμίνης C, που προσλαμβάνουμε από τα εσπεριδοειδή (ιδίως το πορτοκάλι) αλλά και από άλλα φρούτα, όπως ακτινίδιο και φράουλα, ή από λαχανικά όπως κόκκινες πιπεριές, κουνουπίδι, μπρόκολο, θυμάρι και μαϊντανός. Μια ανασκόπηση μεγάλου αριθμού μελετών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χορήγηση μεγαλύτερης δόσης από 1 g/ημέρα δεν είχε ευνοϊκή επίδραση στη συχνότητα εμφάνισης αναπνευστικών λοιμώξεων, αλλά παρείχε όφελος στη διάρκεια και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
• Της Βιταμίνης D, που μειώνει την επίπτωση της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος. Περιέχεται στο φυσικό μουρουνέλαιο και στα λιπαρά ψάρια, όπως σαρδέλες και στα γαλακτοκομικά, αλλά παράγεται κυρίως από το δέρμα μας κατά την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
• Της βιταμίνης Ε, αντιοξειδωτικής βιταμίνης, που φαίνεται ότι μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων. Βρίσκεται στα φυτικά έλαια, σε καρπούς με κέλυφος, όπως αμύγδαλα, φιστίκια, φουντούκια, σε σπόρους, όπως ηλιόσπορους, σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως σπανάκι και μπρόκολο.
• Του Φυλλικού οξέος που βρίσκεται σε όσπρια, όπως φακές, φασόλια, ρεβίθια στα σκούρα πράσινα λαχανικά, όπως σπανάκι, μπρόκολο και σπαράγγια, σε φρούτα, όπως πορτοκάλια και αβοκάντο, σε αυγά και σε ξηρούς καρπούς, όπως φιστίκια.
• Του Σιδήρου, του Ψευδάργυρου και του Σελήνιου που μειώνουν την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Υπάρχουν τόσο σε ζωικά τρόφιμα, όπως κρέας, αυγά και θαλασσινά όσο και σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, φιστίκια καρύδια, ηλιόσπορους και κολοκυθόσπορους.

Άλλες τροφές, τέλος, που μπορούν να ενισχύσουν τις αμυντικές μας ικανότητες ενάντια στις αναπνευστικές λοιμώξεις είναι το σκόρδο, με την αντιμικροβιακή δράση της ουσίας αλισίνης που περιέχει, η εχινάκεια, φυτό με αντιμικροβιακή και αντικαταρροϊκή δράση, το μέλι με τις αντιβακτηριακές του ιδιότητες, καθώς και τα γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση με προβιοτικούς μικροοργανισμούς, όπως γιαούρτι και κεφίρ, που εφοδιάζουν τον οργανισμό με ευεργετικά βακτηρίδια που καταπολεμούν τους διάφορους ιούς.

Κωνσταντίνος Χαλκιάς, Παθολόγος, Ευρωκλινική Αθηνών