ΑΦΙΕΡΩΜΑ: «100 χρόνια από τη μικρασιατική καταστροφή»

 Πολύτιμες ιστορικές θύμησες, μια πλούσια αναψηλάφηση των γεγονότων, των πτυχών και των συνεπαγωγών της μικρασιατικής καταστροφής αλλά και αφορμή για εθνική περισυλλογή πρόσφεραν χθες οι ομιλητές της Σχολής Γονέων για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από όσα συνέβησαν στο anus ater (1922).

Ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, αρμόδιος για θέματα Ανώτατης Εκπαίδευσης κ. Άγγελος Συρίγος, Ο Δικηγόρος, Δημοσιογράφος και Βουλευτής της Ν.Δ. κ. Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, ο Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Θράκης κ. Κωνσταντίνος Φωτιάδης και η δικηγόρος κ. Έφη Μαυροπούλου, Υπεύθυνη του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού & Πρόεδρος της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «η Κιβωτός της Ρωμιοσύνης» παρουσίασαν και ανάλυσαν τα γεγονότα του 1922 που αποτέλεσε τον «Φρικτό Γολγοθά» της Νεώτερης Ιστορίας μας μαζί με τον Ξεριζωμό και την Προσφυγιά.

Άγγελος Συρίγος:

Την Μικρασιατική καταστροφή την φέραμε εμείς. Ήταν το αποτέλεσμα του Εθνικού διχασμού. Είναι η μεγαλύτερη συμφορά που υπέστη ο Ελληνισμός στην υπερτρισχιλιετή Ιστορία του!

Κωνσταντίνος Γκιουλέκας:

Όπου Ρωσία ας βάλουμε την λέξη Τουρκία και όπου Πούτιν, Ερντογάν οι οποίοι αμφισβητούν το διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς συνθήκες. Σκεφθείτε τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα!

Κωνσταντίνος Φωτιάδης:

Το πάντρεμα του νέου που φέρνε οι Μικρασιάτες με το παλιό, γέννησε το καινούριο που είναι η σύγχρονη Ελλάδα. Διεκδικούμε το δικαίωμα στην μνήμη. Πρέπει να ακολουθήσουμε την Αντιγόνη και όχι τον Κρέοντα!

Έφη Μαυροπούλου

100 χρόνια μετά ο Μικρασιατικός Ελληνισμός είναι ακόμα δυστυχώς αδικαίωτος από τον Επίσημη Ιστορία και την Διεθνή κοινότητα. Είναι μια ανοικτή πληγή και μας πονάει ακόμη αυτή η τραγωδία!

Κωνσταντίνος ΚορομπίληςΕκατό χρόνια μετά στεκόμαστε με δέος στην ιστορική κληρονομιά του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Τιμούμε τους ηρωικούς προγόνους μας και με την σημερινή εκδήλωση αποδίδουμε φόρο τιμής στις γενιές των Μικρασιατών απογόνων.

  Καταρχάς, Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Θράκης κ. Κωνσταντίνος Φωτιάδης, επεσήμανε ότι πάνω από 1,3 εκατ. Έλληνες εκπατρίστηκαν λόγω των τουρκικών διωγμών τερματίζοντας έτσι την τρισχιλιόχρονη παρουσία του Ελληνισμού στα εδάφη της Μικράς Ασίας. Χαρακτήρισε δε την αποφασισθείσα στη διάσκεψη της Λωζάνης ανταλλαγή πληθυσμών, μοναδικό παράδειγμα στην παγκόσμια ιστορία, ‘‘ανθρωποπάζαρο’’ που εξυπηρετούσε μόνο τα οικονομικά συμφέροντα  των ισχυρών της εποχής, τους οποίους μάλλον δεν ενδιέφερε η εθνική πληθυσμιακή πολτοποίηση.

Ο κ. Καθηγητής παραδέχθηκε, από την άλλη, ότι ο ερχομός προσφύγων στην Ελλάδα προξένησε πολιτική αστάθεια, πρωταρχικό επιφαινόμενο της οποίας ήταν η εκτέλεση (στο Γουδί) των 6 κριθέντων ως πρωταιτίων της εθνικής συμφοράς. Η Ελλάδα συνέστησε το  Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων και την Επιτροπή αποκαταστάσεως προσφύγων και επίσης έλαβε δάνειο 12 εκατ. 400 χιλ. λιρών Αγγλίας προκειμένου να ανταποκριθεί στις πραγματιστικές ανάγκες αποκατάστασης των προσφύγων.

Υπό μια ευρύτερη οπτική, ωστόσο, επαληθευμένη και από την ίδια την ιστορική εξέλιξη του Προσφυγικού Ζητήματος, οι πρόσφυγες υπήρξαν ευλογία για την Ελλάδα.  Πριν την έλευση των προσφύγων καλλιεργούνταν μόνο το 19% των χωραφιών καλλιεργούνταν αλλά μετά την εγκατάσταση τους η χώρα απέκτησε αξιόπιστη και αξιοθαύμαστη αγροτική παραγωγή χάριν στην εργατικότητα, τη γνώση και την μεθοδικότητα των  προσφύγων. Κυρίως όμως οι πρόσφυγες, ως ποσοτική ενίσχυση του ελληνικού στοιχείου ειδικά στη Μακεδονίας, στην οποία το 1912 κατοικούσαν μόνο 500.000 Έλληνες ενώ το 1926 1.340.000 Έλληνες που αντιπροσώπευαν πια το 88% του πληθυσμού, έδωσαν ad hoc λύση στο εθνοτικό πρόβλημα των εντασσόμενων στο κρατικό γεωγραφικό περίγραμμα της Ελλάδας περιοχών.

50 χρόνια μετά τη  μικρασιατική καταστροφή ο Μαρκεζίνης έγραψε ότι η Ελλάδα το 1922 δημιουργήθηκε το 1922 ενώ ο Ελευθέριος Βενιζέλος τόνιζε σθεναρά ότι η ύπαρξη του ‘‘καθαρού’’ εθνικού και ομοιογενούς ελληνικού κράτους οφειλόταν στους πρόσφυγες, τους οποίους θεωρούσε πραγματική ευλογία για την ελλαδική κρατική οντότητα.

Παρά ταύτα, η ιστορική αλήθεια είναι ότι η ενσωμάτωση των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία δεν υπήρξε απρόσκοπτη και ανέφελη. Πέρα από το οξύ στεγαστικό πρόβλημα που εκ των πραγμάτων επέφερε, προξένησε, λόγω της αρχικής καχυποψίας, δυσπιστίας και επιφυλακτικότητας των γηγενών Ελλήνων, κλίμα κοινωνικών τριβών και πολώσεων. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, πρώην Έλλην Πρωθυπουργός και ο Ιστορικός Γιώργος Μαυροκορδάτος τονίζοντας το οξύ χάσμα μεταξύ των ντόπιων Ελλήνων και των προσφύγων σημείωσαν το γεγονός ότι φθάσαμε μέχρι του σημείου οι γηγενείς να αμφισβητούν αυτήν καθεαυτήν την ελληνικότητα των προσφύγων. Μάλιστα, ο αρθογράφος στην ‘‘Καθημερινή’’ Γεώργιος Βλάχος αποκαλούσε τους πρόσφυγες ‘‘προσφυγική αγέλη’’.

Ο πόλεμος του 1940, ωστόσο, γεφύρωσε τις αντιθέσεις. Πρόσφυγες και γηγενείς πολέμησαν πλάι-πλάι απέναντι στον Ιταλό και Γερμανό κατακτητή, γεγονός που θεμελίωσε την εθνική ομοψυχία με την πλήρη αποδοχή των προσφύγων στο κοινωνικο-πολιτικό ελλαδικό πλαίσιο. Οι πρόσφυγες προσέφεραν στις τέχνες και τα γράμματα, αποτέλεσαν πηγή πνευματικής ώθησης του ελληνικού πολιτισμού και εμπλούτισαν το λαογραφικό υπόβαθρο του Ελληνισμού υπό την υποστηρικτική ισχύ και της κοινής Πίστης, του Χριστιανισμού. Μεγάλες και μνημειώδεις μορφές της ελληνικής λογοτεχνίας, της επιστήμης και εν γένει των γραμμάτων έχουν προσφυγικές ρίζες και βάσισαν το ανεκτίμητης αξίας έργο τους στα βιώματα, τις μνήμες και τις ιστορικές και πολιτιστικές διαδρομές της Προσφυγιάς, περνώντας το διαχρονικό μήνυμα της αέναης αναγέννησης του Ελληνισμού από τις στάχτες του.

Ο Υφυπουργός Παιδείας και Καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου, κ. Άγγελος Συρίγος εξήγησε από τη μεριά του, καταρχάς, το λόγο της ελληνικής διεκδίκησης στην Ιωνία. Η μικρασιατική καταστροφή επικάλυψε στην ουσία όλα όσα συνέβησαν μεταξύ 1914 και 1922. Κομβική ήταν η απόφαση των Νεοτούρκων να προχωρήσουν σε εθνοκαθάρσεις έτσι ώστε να προσδώσουν εθνική ομοιογένεια στη γεωγραφική πλάκα της Μικρασίας και να απαλλαγούν από ξενικά προς τη τουρκική εθνική ταυτότητα πληθυσμιακά μορφώματα. Έτσι από το 1916 άρχισαν οι γενοκτονίες κατά αλλογενών και αλλόθρησκων πληθυσμών, εξέχουσα θέση στους οποίους είχαν οι Έλληνες της Ιωνίας, του Πόντου και της Καππαδοκίας. Συνεπώς, το πραγματικό ιστορικό κίνητρο της ελληνικής μικρασιατικής εκστρατείας ήταν η προστασία του ελληνικού στοιχείου στην άλλη πλευρά του Αιγαίου και όχι ο εθνικός μεγαλοϊδεατισμός.

Κατά δεύτερον, ο κ. Συρίγος αναφέρθηκε στο τουρκικό εθνικό συμβόλαιο, στο πνεύμα και περιεχόμενο του οποίου έπαιξε ρόλο η ανακωχή του Μούδρου το 1918. Σύμφωνα με αυτό το μέλλον της Δ. Θράκης θα έπρεπε να καθοριστεί με δημοψήφισμα. Η απόβαση δε του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919 ήταν και το έναυσμα για την εφαρμογή των τουρκικών σχεδίων για πλήρη αποβολή των ξενικών πληθυσμών από τα εδάφη της Μικράς Ασίας. Πρότερα όμως ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε πείσει τις μεγάλες δυνάμεις να μας παραχωρήσουν τη Σμύρνη εις αντιστάθμισμα της αρωγής που η Ελλάδα τους προσέφερε στον αγώνα τους κατά των μπολσεβίκων.

Ο κ. Καθηγητής εξιστόρισε κατόπιν τα του εθνικού διχασμού. Ο Ελ. Βενιζέλος  έχασε τις εκλογές του 1920 και ανέλαβαν οι ‘‘αντιβενιζελικοί΄΄ που δεν είχαν διεθνή εμπειρία.  Αποφάσισαν να προελάσουν στα ενδότερα της Μικράς Ασίας αλλά τραγικά λάθη και η εθνική ασυνεννοησία, προς το κυριολεκτικότερο ο εθνικός σπαραγμός, οδήγησαν στην υποχώρηση, στην ήττα και στην καταστροφή.

Τη μικρασιατική καταστροφή, συνεπώς, κατά τον κ. Συρίγο δεν την έφεραν οι μεγάλες δυνάμεις, την φέραμε εμείς. Ήταν το επώδυνο αποτέλεσμα του εθνικού διχασμού, που είχε ως επίπτωση να παύσει αναπτύσσεται ο ελληνισμός στην άλλη πλευρά του Αιγαίου για πρώτη φορά στην τρισχιλιετή ιστορία του.

Ο Δικηγόρος, Δημοσιογράφος και Βουλευτής της Ν.Δ. κ. Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, μας υπενθύμισε ότι  η Ελλάδα εκείνη την εποχή και πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους είχε πληθυσμό 2,6 εκατ. ενώ  το 1920, με την έλευση των προσφύγων, τονώθηκε πληθυσμιακά και έφτασε τα 5,5 εκατ. πληθυσμό.

Η Μικρά Ασία χάθηκε από εμάς, έπαιξαν ρόλο όμως και οι μεγάλες δυνάμεις, όπως υποστήριξε ο ομιλητής. Μάλιστα όσες περιοχές δόθηκαν στον Κεμάλ, αυτές δόθηκαν από τις μεγάλες δυνάμεις. Οι μεγάλες δυνάμεις πρώτα μας παρότρυναν να παλέψουμε για τη Μικρά Ασία και μετά μας εγκατέλειψαν. Στη συνέχεια λάθη δικής μας οργάνωσης και αποδυνάμωσης του στρατιωτικού μετώπου στη Μικρά Ασία επέφεραν το τραγικό αποτέλεσμα της καταστροφής.

Η Υπεύθυνη του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού κ. Έφη Μαυροπούλου σημείωσε ότι είναι αδικαίωτος ο μικρασιατικός πληθυσμός από την ιστορία και τη διεθνή κοινότητα. Η διχόνοια ήταν ο βασικός παράγων που οδήγησε στην καταστροφή και αυτό πρέπει να είναι μάθημα για το μέλλον μας. Η προσφορά των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία είναι αναμφισβήτητα μεγάλη και γι’ αυτό το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού προσπαθεί μέσω από τη συλλογή κειμηλίων και σχετικού υλικού να αναδείξει την πλούσια ιστορία του μικρασιατικού ελληνισμού.