BOTANA-Αρμπαρόριζα η αρωματική και το μεθυστικό λικέρ της

 Μια λεμονιά κάπου θα ‘χε ανθίσει, μοσκομύριζε το αγέρι λεμονανθό, κι η γης, φρεσκοποτισμένη, μύριζε κι αυτή κοπριά κι αρμπαρόριζα.
Ν. Καζαντζάκης, από το μυθιστόρημα «Καπετάν Μιχάλης».

ΑΙΓΙΝΑ

Χαρμάνι από αρμπαρόριζα και γιασεμί, τα μεσάνυχτα.

Οδυσσέας Ελύτης [Τα Στιγμιότυπα]

Το όνομα της αρμπαρόριζας προέρχεται από το erba + roza, που σημαίνει στα ιταλικά χόρτο ρόδινου χρώματος. Οι πολλές τοπικές ονομασίες της, όπως πελαργόνιο (βοτανική ονομασία – Pelargonium graveolens), μοσχομολόχα (την αναφέρουν σε περιοχές της Χαλκιδικής), λουκουμόχορτο, αλμπαρόζα, αρμανέλα, αρμπακανέλα, μπαρμπαρούσα, πιθανόν και άλλα, δείχνουν τη συχνή και ποικίλη χρήση της σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδος. Κιούλι τη λένε στην Κύπρο, αλλού δενδρισάκι, γεράνιο, γεράνι, πελαργόνι, στη Λέσβο χρυσαχί, μοσχόφυλλο στη Δυτική Μακεδονία.

Φυτό αρωματικό… και καλλωπιστικό

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κήπο ως εδαφοκαλυπτικό ή κρεμοκλαδές. Ζει πολύ καλά σε γλάστρα, αρκεί να το τοποθετήσουμε σε απάνεμο και ζεστό σημείο του μπαλκονιού μας. Είναι ευαίσθητη στις χαμηλές θερμοκρασίες και αν πέσει το θερμόμετρο κάτω από το μηδέν χρήσιμο είναι να μεταφέρουμε τη γλάστρα σε πιο προστατευμένο μέρος. Είναι σκληρός θάμνος, με ύψος 0, 30-0, 70 εκ., προερχόμενος από την Αφρική (καλλιεργείται σε Αλγερία, Αίγυπτο, Κένυα, Μαρόκο). Μπορεί να καλλιεργηθεί σε παραθαλάσσιες τοποθεσίες της Πελοποννήσου και των νησιών. Τα φύλλα της είναι χνουδωτά και πολύ εύοσμα (μυρίζει σαν δροσερό λιβάνι), ενώ το άνθος της έχει χρώμα ροζ.

Μπορούμε να τη μεταφυτεύσουμε την άνοιξη με μοσχεύματα, με τον εξής τρόπο:
Κόβουμε βλαστάρια που δεν έχουν λουλούδια, μήκους 0, 15 εκ. Προσέχουμε όταν φυτέψουμε το κομμένο βλαστάρι το χώμα να είναι ελαφρύ (προσθέτοντας ποτάμια άμμο ή φύκια καλά πλυμένα). Το ποτίζουμε συχνά στην αρχή και προσθέτουμε ένα βιολογικό λίπασμα ριζοβολίας. Η ανθοφορία ξεκινά την άνοιξη και διαρκεί όλο το καλοκαίρι.

Στη ζαχαροπλαστική…

Δίνει το άρωμά της στις μαρμελάδες, σε κομπόστες, κυδώνι και σταφύλι, σε μουσταλευριές και σε γλυκά του κουταλιού. Επίσης, σε λουκούμια, παγωτά και ποτά.

Στη λογοτεχνία…

Έχει αναφερθεί από τον Νίκο Καζαντζάκη στο έργο «Καπετάν Μιχάλης» για τη μυρωδιά της, από τον Οδυσσέα Ελύτη και ο συγγραφέας Γιώργος Μ. Μαρίνος έχει γράψει το βιβλίο με τίτλο «Λουΐζα και αρμπαρόριζα», στο οποίο την περιγράφει ως ένα από τα δύο συστατικά του έρωτα.

* Αν παίξουμε σωστά το ρόλο του κηπουρού, τότε η αρμπαρόριζα θα μας ανταμείψει με το άρωμά της, την ομορφιά και τη γλυκύτητά της.

Στη φαρμακευτική…

Θεωρείται ότι έχει θεραπευτικές ιδότητες ως βότανο. Έτσι, το αφέψημα από αρμπαρόριζα λέγεται ότι έχει χαλαρωτικές ιδιότητες, ανακουφίζει από τη ναυτία και τις ημικρανίες. Μακροχρόνιες έρευνες έδειξαν ότι το αφέψημα από αρμπαρόριζα έχει χαλαρωτικές ιδιότητες όπως και το χαμομήλι, βοηθά ενάντια στο στρες και δρα σαν ηρεμιστικό, ανακουφίζει από τους πόνους της αρθρίτιδας, δρα ενάντια στη ναυτία και μειώνει τη χοληστερόλη. Επίσης λόγω της αντιβακτηριακής του δράσης βοηθά στην ακμή, όπως πλένουμε το πρόσωπο με το χαμομήλι.

Η χρήση της ενδείκνυται σε όσους υποφέρουν από κατάθλιψη και υπερένταση. Το τσάι της είναι το πλέον κατάλληλο για τις ζαλάδες της εγκυμοσύνης. Τονώνει το νευρικό σύστημα. Είναι επουλωτική, διουρητική και αντιδιαβητική. Κατά της πέτρας των νεφρών.

* Είναι ένα πολύ διαδεδομένο και χρήσιμο βότανο. Λένε πως έγινε ευρέως γνωστό μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί στα νοσοκομεία. Λόγω έλλειψης φαρμάκων, η αρμπαρόριζα ήταν ιδανική στο να προστατεύει τους ασθενείς από τα μικρόβια.

* Τα αιθέρια έλαια της αρμπαρόριζας χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία, στην αρωματοθεραπεία και σαν εντομοαπωθητικά.

* Μπορούμε να αποξηράνουμε τα φύλλα και να τα χρησιμοποιούμε όποτε θέλουμε. Τα πλένουμε και τα αφήνουμε σε πετσέτα μερικές μέρες μέχρι να αποξηρανθούν. Όταν τα φύλλα αποξηρανθούν τα βάζουμε σε βαζάκι ή δοχείο που κλείνει αεροστεγώς σε δροσερό μέρος, αλλά όχι στο ψυγείο.

* Φτιάχνουμε το αφέψημα με φρέσκα ή αποξηραμένα φύλλα. Βάζουμε τα φύλλα σε καυτό νερό και το αφήνουμε μέχρι να αφήσει τα αρώματά τους, περίπου πέντε λεπτά. Μπορούμε να το πιούμε σκέτο ή να προσθέσουμε και άλλα αρωματικά όπως κανέλα, γαρίφαλα κ.λπ. Το καλοκαίρι μπορούμε αφού το σουρώσουμε και προσθέσουμε ζάχαρη ή μέλι κατά προτίμηση, να το βάλουμε στο ψυγείο για μερικές ώρες πριν το σερβίρουμε.

Στην ποτοποιία – Λικέρ αρμπαρόριζα

30 – 35 φύλλα αρμπαρόριζας (αλμπαρόριζας)
750 ml. (660 γραμ.) κόκκινο γλυκό κρασί ή ροζέ ή Ρομπόλα ή όποιο άλλο θέλετε
150 γραμ. ζάχαρη καστανή
1 ξύλο κανέλλας (προαιρετικά)

Εκτέλεση: Πλένουμε καλά και στραγγίζουμε τα φύλλα της αρμπαρόριζας, όπως και στην άλλη συνταγή.

Βάζουμε όλα τα υλικά σε γυάλινο, αποστειρωμένο βάζο, το κλείνουμε και το αφήνουμε να γίνει για 25 – 30 μέρες, ανακινώντας το κάπου κάπου.

Εναλλακτικά, βάζουμε σε μια κατσαρόλα το κρασί, μαζί με τη ζάχαρη και το ζεσταίνουμε, ανακατεύοντας μέχρι να λιώσει η ζάχαρη, οπότε το αποσύρουμε από τη φωτιά και το αφήνουμε να κρυώσει.

Στη συνέχεια το βάζουμε σε γυάλινο, αποστειρωμένο βάζο, μέσα στο οποίο έχουμε τοποθετήσει τα φύλλα της αρμπαρόριζας και το κλείνουμε.
Μετά από 15 – 20 μέρες το σουρώνουμε και το απολαμβάνουμε.
Διαλέγουμε αρμαπόριζα που να μην είναι ραντισμένη, κόβουμε τα πιο γερά φύλλα, τα πλένουμε πολύ καλά σε μπολ με αρκετό νερό, τα στραγγίζουμε και τα βάζουμε πάνω σε απορροφητική πετσέτα να στεγνώσουν.