Η Μεγάλη Πέμπτη σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία αφιερώνεται στην ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων τα οποία περιγράφονται στα Ευαγγέλια και τα οποία συνέβησαν σύμφωνα με τις ευαγγελικές αναφορές λίγο πριν τη Σταύρωση:
Ο Μυστικός Δείπνος,
το ιερό δείπνο του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους, όπως
περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά. Ο
Ιερός Νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των 12 Αποστόλων από τον
Ιησού Χριστό, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Λουκά
και του Ιωάννη. Η Υπερφυής Προσευχή, δηλαδή η προσευχή του Ιησού προς
τον Πατέρα του μετά τον Μυστικό Δείπνο και λίγο πριν τη σύλληψή του,
όπως περιγράφεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη και η προδοσία του Ιούδα η
οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του Ιησού, όπως περιγράφεται στα
Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά και του Ιωάννη.
Τα
Δώδεκα Ευαγγέλια περιγράφουν την πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά. Τον
Μυστικό Δείπνο, το δάκρυ και την ανθρώπινη αδυναμία στους κήπους της
Γεσθημανής, την προδοσία του από τον Ιούδα, την σύλληψη, την δίκη, τα
βασανιστήρια, την Σταύρωση.
Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης τελείται ο
εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής μαζί με τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου
Βασιλείου. Το βράδυ τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής, στον οποίο
αναπαριστάται το Θείο Δράμα της Σταύρωσης και διαβάζονται τα 12
ευαγγέλια που περιγράφουν τα γεγονότα από τη σύλληψη έως και την ταφή
του Χριστού. Ανάμεσα στο 5ο και το 6ο Ευαγγέλιο ψάλλεται το αντίφωνο "Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…" και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τους ιερείς.
Η υμνογραφία
Συγκλονιστική είναι η υμνογραφία της εκκλησίας για την κορύφωση του Θείου Δράματος:
«Σήμερον
κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας. Στέφανον εξ ακανθών
περιτίθεται, ο των αγγέλων βασιλεύς. Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται, ο
περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις. Ράπισμα κατεδέξατο, ο εν Ιορδάνη
ελευθερώσας τον Αδάμ. Ήλοις προσηλώθη, ο νυμφίος της Εκκλησίας. Λόγχη
εκεντήθη, ο υιός της Παρθένου. Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ. Δείξον
ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν».
Μετά τη σύλληψή Του στο όρος των
Ελαιών, ο Χριστός δικάστηκε και καταδικάστηκε από τους Αρχιερείς σε μια
δίκη που είχε τυπική διαδικασία αφού οι Φαρισαίοι ήθελαν τον θάνατο
Του.
Επειδή όμως δεν είχαν νόμιμη εξουσία, τον έστειλαν στον Πόντιο Πιλάτο, προκειμένου η καταδικαστική απόφαση να απαγγελθεί από αυτόν, καθώς κατείχε την εξουσία του Ρωμαίου διοικητή της περιοχής.
Ο
Πιλάτος δεν ήθελε να πάρει την ευθύνη απάνω του και ζήτησε από το πλήθος
που ήταν συγκεντρωμένο στην αυλή του Πραιτωρίου να διαλέξει ανάμεσα
στον Βαραββά και τον Χριστό για το ποιος να σωθεί, δίνοντας παράλληλα
"χάρη" για την γιορτή του Πάσχα.
Το πλήθος, (οι περισσότεροι συνεργάτες και οπαδοί του Βαραββά) διάλεξαν τον θάνατο του Ιησού με σταύρωση.
Από εκείνο το σημείο μέχρι και την σταύρωση, ο Ιησούς έζησε τον απόλυτο εξευτελισμό αλλά και την χλεύη του πλήθους και των Ρωμαίων στρατιωτών (πορφύρα, αγκάθινο στεφάνι, και μαστίγωμα).
Σύμφωνα με τις Γραφές, ο Ιησούς σταυρώθηκε στις 9 το πρωί, με το μαρτύριό Του να κρατάει πάνω στον σταυρό έξι ώρες.
Μετά
το πέρας των 12 Ευαγγελίων, στις εκκλησίες ο κόσμος συγκεντρώνει τα
λουλούδια προκειμένου να ξεκινήσει το στόλισμα του επιταφίου, το οποίο
θα υποδεχτεί το σώμα του Χριστού την Μεγάλη Παρασκευή το πρωί.
12 Ευαγγέλια
- Ευαγγέλιο Πρώτο, Μεγάλη Πέμπτη – Προλέγεται η άρνηση του Πέτρου.
- Ευαγγέλιο Δεύτερο, Μεγάλη Πέμπτη – Η προδοσία και η σύλληψη του Ιησού.
- Ευαγγέλιο Τρίτο, Μεγάλη Πέμπτη – Ο Πέτρος απαρνείται τον Ιησού.
- Ευαγγέλιο Τέταρτο, Μεγάλη Πέμπτη – Ο Ιησούς μπροστά στον Πιλάτο.
- Ευαγγέλιο Πέμπτο, Μεγάλη Πέμπτη – Ο θάνατος του Ιούδα.
- Ευαγγέλιο Έκτο, Μεγάλη Πέμπτη – Οι στρατιώτες εμπαίζουν τον Ιησού.
- Ευαγγέλιο Έβδομο, Μεγάλη Πέμπτη – Η σταύρωση του Ιησού.
- Ευαγγέλιο Όγδοο, Μεγάλη Πέμπτη – Ο θάνατος του Ιησού.
- Ευαγγέλιο Ένατο, Μεγάλη Πέμπτη – Ένας στρατιώτης λογχίζει την πλευρά του Ιησού.
- Ευαγγέλιο Δέκατο, Μεγάλη Πέμπτη – Ο ενταφιασμός του Ιησού.
- Ευαγγέλιο Ενδέκατο, Μεγάλη Πέμπτη – Η ταφή του Ιησού.
- Ευαγγέλιο Δωδέκατο,Μεγάλη Πέμπτη – Η φρούρηση του τάφου.
Έθιμα
Την ημέρα αυτή ξεκινούν οι προετοιμασίες στα ελληνικά σπίτια για τον εορτασμό της Ανάστασης. Οι νοικοκυρές ζυμώνουν λαμπροκουλούρες, πλάθουν πασχαλιάτικα κουλουράκια και βάφουν κόκκινα αυγά. Το αυγό συμβολίζει από την αρχαιότητα την ανανέωση της ζωής και το κόκκινο χρώμα το αίμα του Χριστού. Σε κάποια μέρη συνηθίζουν να τοποθετούν το πρώτο κόκκινο αυγό στο εικονοστάσιο του σπιτιού για να ξορκίσουν το κακό.
Στην Πάτμο γίνεται αναπαράσταση του «Μυστικού Δείπνου» στην κεντρική πλατεία της Χώρας, όπου ο ηγούμενος της ιεράς μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου πλένει τα πόδια 12 μοναχών, όπως έκανε και ο Ιησούς με τους μαθητές του.
Στη Σκιάθο, τα παιδιά του νησιού γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας καλαμένιους σταυρούς στολισμένους με λουλούδια της άνοιξης και τραγουδούν τα κάλαντα της Μεγάλης Παρασκευής.
Στο Λιτόχωρο Πιερίας το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης στολίζονται οι επιτάφιοι, που φτιάχνονται από ανύπαντρες κοπέλες, οι οποίες όλη τη Σαρακοστή φτιάχνουν λουλούδια από ύφασμα.
Στην Άρτα, το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, αναβιώνει το έθιμο της «φωτιάς», με μία τελετουργία, σε ανάμνηση της πυράς, που άναψε έξω από το Πραιτώριο εν αναμονή της απόφασης του Ρωμαίου Επίτροπου της Ιουδαίας Πόντιου Πιλάτου, για τον Ιησού. Τα παιδιά και οι νέοι της ενορίας της Αγίας Θεοδώρας, συγκεντρώνουν από νωρίς το πρωί, κορμούς δένδρων και αλλά ξύλα στο προαύλιο του ναού και τα τοποθετούν σε σχήμα κώνου. Κατά το παρελθόν, μάζευαν τα ξύλα τις προηγούμενες ημέρες από τις όχθες του Άραχθου ποταμού. Η μεγάλη φωτιά που καίει για πολλές ώρες, ανάβει αμέσως μετά τη ακολουθία της Σταύρωσης. Πλήθος πιστών συγκεντρώνεται στο προαύλιο του Ιερού Ναού και συμμετέχει στην αναβίωση του εθίμου, το οποίο κάθε χρόνο διατηρεί και συνεχίζει ο Σύλλογος της Ενορίας Αγίας Θεοδώρας.
Στα Κουφονήσια, μετά το τέλος της ακολουθίας των Παθών, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην εκκλησία και στολίζουν τον Επιτάφιο με άνθη, ενώ μια γυναίκα ψάλλει το «Μοιρολόι της Παναγίας». Οι γυναίκες της περιοχής παραμένουν στην εκκλησία κοντά στον Επιτάφιο μέχρι το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής.
Στη Σίφνο, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τα παραδοσιακά «πουλιά της Λαμπρής» (πασχαλινές κουλούρες σε διάφορα σχήματα ζώων και πουλιών) στολισμένα με κόκκινα αυγά. Κατά την εσπερινή ακολουθία, όταν ο ιερέας διαβάσει το Έκτο Ευαγγέλιο, οι νέοι και οι νέες φεύγουν από την εκκλησία για να ανάψουν τα καντήλια των ξωκλησιών. Επιστρέφουν αργότερα για να στολίσουν τον Επιτάφιο.
Στην Κέρκυρα, το πρωΐ, όπως σε όλη την Ελλάδα, βάφονται τα κόκκινα αυγά. Όμως οι Κερκυραίοι, σύμφωνα με την παράδοση, χρησιμοποιούν καινούργιο πήλινο τσουκάλι, καθώς το παλιό προμηνύει, όπως πιστεύουν, δυστυχία. Το βράδυ, μετά την Ακολουθία των Δώδεκα Ευαγγελίων στις εκκλησίες, οι επισκέπτες ακολουθώντας τους ντόπιους πηγαίνουν στους χώρους των Φιλαρμονικών για να ακούσουν τις πρόβες από τα πένθιμα εμβατήρια της Μεγάλης Παρασκευής.
Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/87/75
© SanSimera.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου