Όταν τα γόνατα λυγίζουν…

 Η βελτίωση του καιρού οδηγεί πάντοτε και στην αύξηση της φυσικής δραστηριότητας εξαιτίας της ευχάριστης ατμόσφαιρας και του περισσότερου ελεύθερου χρόνου ενόψει διακοπών.

Αυτό δεν ικανοποιεί μόνο τους ασκούμενους που διασκεδάζουν και νιώθουν ευεξία αλλά και τους ιατρούς καθώς εισακούονται επιτέλους οι παροτρύνσεις τους. Δυστυχώς, συχνά η χαρά δεν διαρκεί πολύ αφού αυξάνονται παράλληλα και οι τραυματισμοί, με προεξάρχοντες τις κακώσεις στα γόνατα.

Η βελτίωση του καιρού οδηγεί πάντοτε και στην αύξηση της φυσικής δραστηριότητας εξαιτίας της ευχάριστης ατμόσφαιρας και του περισσότερου ελεύθερου χρόνου ενόψει διακοπών. Αυτό δεν ικανοποιεί μόνο τους ασκούμενους που διασκεδάζουν και νιώθουν ευεξία αλλά και τους ιατρούς καθώς εισακούονται επιτέλους οι παροτρύνσεις τους. Δυστυχώς, συχνά η χαρά δεν διαρκεί πολύ αφού αυξάνονται παράλληλα και οι τραυματισμοί, με προεξάρχοντες τις κακώσεις στα γόνατα.

Κάθε χρόνο περίπου 10.8 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ αναζητούν ιατρική βοήθεια σχετικά με κάποιο πρόβλημα στα γόνατα. Αυτή η ευαισθησία των γονάτων εξηγείται από το αδιάκοπο έργο και την ποικιλία κινήσεων που εκτελούν υπό το διαρκές φορτίο του βάρους μας και όχι μόνο. Εκτός αυτού, η καθιστική ζωή που χαρακτηρίζει τους περισσότερους τα καθιστά ευάλωτα στην ξαφνική υπερδραστηριότητα.

Κατασκευή

Η άρθρωση του γόνατος αποτελεί σημείο συνάντησης τριών οστών: του μηριαίου, της κνήμης και της επιγονατίδας. Τα άκρα των δύο πρώτων, επικαλυμμένα με χόνδρο, είναι έτσι διαμορφωμένα ώστε να ταιριάζουν και να εφαρμόζουν το ένα στο άλλο. Η επιγονατίδα επικάθεται πάνω τους και μετακινείται με τις κινήσεις του γόνατος, προστατεύοντας την άρθρωση και λειτουργώντας σαν μοχλός κάποιων μυών.

Μεταξύ μηριαίου οστού και κνήμης υπάρχουν οι μηνίσκοι. Πρόκειται για δύο ινοχόνδρινα πέταλα, το ένα στην έσω και το άλλο στην έξω πλευρά του γόνατος, που απορροφούν τους κραδασμούς και αυξάνουν το βάθος της άρθρωσης σταθεροποιώντας την.

Τα επιμέρους στοιχεία της άρθρωσης συγκρατούνται στην θέση τους από τους συνδέσμους, που μοιάζουν με ινώδεις ταινίες. Οι κύριοι σύνδεσμοι που σταθεροποιούν και ισχυροποιούν την άρθρωση είναι:

– ο έσω πλάγιος – σταθεροποιεί την έσω πλευρά.

– ο έξω πλάγιος – σταθεροποιεί την έξω πλευρά.

– ο πρόσθιος χιαστός – βρίσκεται στο κέντρο του γόνατος και περιορίζει τη στροφική κίνηση και πρόσθια μετακίνηση της κνήμης.

– ο οπίσθιος χιαστός – επίσης στο κέντρο του γόνατος, περιορίζει την οπίσθια μετακίνηση της κνήμης.

Τέλος, όλα τα ανωτέρω περιβάλλονται ασφαλώς στον αρθρικό θύλακο που περιέχει και το αρθρικό υγρό που θρέφει και επίσης προστατεύει την άρθρωση.

Καθένα από τα περιγραφέντα στοιχεία του γόνατος μπορεί να τραυματιστεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Ο ιατρός μπορεί να διαγνώσει την κάκωση συνεκτιμώντας τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε και τα ευρήματα της κλινικής του εξέτασης. Βοηθητικά και κυρίως για να εκτιμήσει το μέγεθος της βλάβης ώστε να αποφασιστεί η ενδεδειγμένη θεραπευτική αντιμετώπιση, μπορεί να ζητήσει απλή ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, ή αρθροσκόπηση.

Ας εξετάσουμε τις πιο συνηθισμένες κακώσεις του γόνατος.

Κακώσεις μηνίσκων

Οι μηνίσκοι τραυματίζονται αρκετά εύκολα με απότομες στροφικές κινήσεις του σώματος πάνω από το γόνατο όταν το πόδι παραμένει αμετακίνητο στο έδαφος και το γόνατο φέρει το βάρος του σώματος. Συμβαίνει στο μπάσκετ με την απότομη αλλαγή πορείας προκειμένου να προσπεραστεί ο αμυντικός, τη γρήγορη στροφή για να χτυπηθεί το μπαλάκι στο τένις κλπ. Οι ηλικιωμένοι μπορούν ακόμη ευκολότερα να τραυματίσουν τους ήδη εύθραυστους λόγω εκφύλισης μηνίσκους τους.

Τη στιγμή που συμβαίνει ο τραυματίας ακούει έναν υπόκωφο ξερό ήχο, νιώθει ήπιο πόνο αλλά συνεχίζει να περπατάει ή και αγωνίζεται. Αργότερα όμως, ο πόνος γίνεται εντονότερος, η άρθρωση δυσκίνητη και γεμάτη υγρό. Συχνά το γόνατο ‘κλειδώνει’ υπό γωνία 45 μοιρών εξαιτίας ενός τμήματος μηνίσκου που αποσπάστηκε.

Κάκωση μηνίσκου σημαίνει ουσιαστικά ρήξη, δηλαδή ‘σχίσιμο’, άλλοτε άλλου μεγέθους. Η έκταση της ρήξης μπορεί να εκτιμηθεί με την βοήθεια της μαγνητικής τομογραφίας ή της αρθροσκόπησης. Η αρχική αντιμετώπιση περιλαμβάνει ανάπαυση, τοποθέτηση πάγου, ελαστική περίδεση και ανύψωση του σκέλους. Αυτά συνήθως αρκούν για την επούλωση μικρών ρήξεων.

Σε μεγαλύτερες ρήξεις η άρθρωση ελέγχεται αρθροσκοπικά και η ρήξη συρράπτεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό δεν είναι δυνατόν και το αποσπασθέν τμήμα αφαιρείται. Τέλος, ενίοτε απαιτείται αφαίρεση ολόκληρου του μηνίσκου, γεγονός όμως που επιταχύνει την ανάπτυξη οστεοαρθρίτιδας καθώς τα δύο οστά έρχονται πλέον σε άμεση επαφή.

Μετά την αποθεραπεία σε κάθε περίπτωση απαιτούνται ασκήσεις φυσιοθεραπείας για την ενδυνάμωση των μυών που περιβάλλουν κι προστατεύουν την άρθρωση.

Κακώσεις συνδέσμων

Γενικά οι σύνδεσμοι μπορούν να υποστούν τριών ειδών βλάβες, που κατά αυξανόμενη βαρύτητα είναι: διάταση, μερική ρήξη και πλήρη ρήξη. Η απλή διάταση συχνά αναφέρεται ως ‘διάστρεμμα’ του γόνατος. Συχνότερες είναι οι κακώσεις του πρόσθιου χιαστού και του έσω πλάγιου συνδέσμου.

Χιαστοί σύνδεσμοι – Οι χιαστοί σύνδεσμοι ονομάζονται έτσι γιατί χιάζονται μεταξύ τους στο εσωτερικό των γονάτων. Ο πρόσθιος χιαστός τραυματίζεται σε απότομη στροφή του γόνατος, απότομη στάση ή επιβράδυνση στο τρέξιμο και προσγείωση μετά από άλμα ή πτώση. Η κάκωση του πρόσθιου χιαστού δεν προκαλεί πάντα άμεσα πόνο, αλλά μπορεί να ακουστεί ένας ξερός κρότος τη στιγμή του τραυματισμού. Σε λίγες ώρες όμως παρατηρείται οίδημα και έντονος πόνος στην όρθια θέση.

Το σκέλος πρέπει να ανυψωθεί και να τοποθετηθεί πάγος ενώ το βάδισμα απαγορεύεται γιατί σε πλήρη ρήξη μπορεί να τραυματιστούν και οι μηνίσκοι. Πρέπει να αναζητηθεί άμεσα ορθοπεδικός ο οποίος κλινικά θα διαγνώσει μάλλον εύκολα μια ρήξη αλλά θα απαιτηθεί μαγνητική τομογραφία ή αρθροσκόπηση για να εκτιμηθεί η έκταση της βλάβης. Η πλήρης ρήξη είναι μια σοβαρή κατάσταση που απαιτεί χειρουργική αποκατάσταση και 4-6 μήνες φυσιοθεραπείας. Η μερική συχνά αντιμετωπίζεται με συντηρητικά μέτρα, δηλαδή ακινητοποίηση και φυσιοθεραπεία.

Ο οπίσθιος χιαστός τραυματίζεται λιγότερο συχνά, συνήθως με άμεση πλήξη του γόνατος από εμπρός. Η ρήξη του έχει ως αποτέλεσμα η κνήμη να ολισθαίνει προς τα πίσω και η μακροχρόνια τριβή των οστών μπορεί να προκαλέσει αρθρίτιδα. Σε αυτή την περίπτωση συνιστάται αποκατάσταση. Στις υπόλοιπες, οι πάσχοντες συχνά δεν εμφανίζουν αστάθεια στην άρθρωση και αντιμετωπίζονται με απλές ασκήσεις ενδυνάμωσης.

Πλάγιοι σύνδεσμοι – Ο έσω πλάγιος σύνδεσμος τραυματίζεται συχνά, ιδιαίτερα στο ποδόσφαιρο. Συνήθως προκαλείται από άμεση πλήξη της εξωτερικής πλάγιας πλευράς του γόνατος όταν το πόδι είναι σταθεροποιημένο στο έδαφος. Ο πόνος και το οίδημα είναι έντονο, ενώ σε πλήρη ρήξη η άρθρωση είναι ασταθής. Η μαγνητική τομογραφία θα επιβεβαιώσει την έκταση της βλάβης αν προκύπτουν ενδείξεις από την κλινική εξέταση.

Μια απλή διάταση ή μικρή μερική ρήξη μπορεί να αποκατασταθεί σε 2-4 εβδομάδες με συντηρητικά μέσα. Οι μεγαλύτερες ρήξης απαιτούν χειρουργική αποκατάσταση και απαιτείται προσοχή καθώς συχνά συνοδεύονται από ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου. Οι τραυματισμοί του έξω πλαγίου συνδέσμου είναι σπανιότεροι.

Απλά προληπτικά μέτρα

Ένα ατύχημα βεβαίως δεν είναι εύκολο να προβλεφτεί, ωστόσο υπάρχουν ορισμένα απλά μέτρα που μπορούν να μειώσουν τους τραυματισμούς στα γόνατα ή έστω τη βαρύτητά τους:

– Πριν την άσκηση ή τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες πρέπει να προηγείται προθέρμανση και ασκήσεις διάτασης.

– Φροντίστε να δυναμώσετε τους μυς που περιβάλλουν και προστατεύουν τα γόνατα.

– Μην αυξάνεται απότομα την ένταση της άσκησης αλλά σταδιακά.

– Να φοράτε αθλητικά παπούτσια σε καλή κατάσταση που εφαρμόζουν σωστά στα πόδια σας.

– Ελέγξτε το βάρος σας – τα γόνατά σας το επωμίζονται κάθε μέρα.

Η σημασία της πρόληψης αλλά και της σωστής αντιμετώπισης γίνεται προφανής αν σκεφτούμε ότι οι επαναλαμβανόμενες κακώσεις τελικά αποσταθεροποιούν την άρθρωση και οδηγούν μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη αρθρίτιδας..in.gr