Λιπὼν ὁ Νήφων τὴν κάτω προεδρίαν
Χριστῷ παρέστῃ τῷ προέδρῳ τῶν ὅλων.
Αναφερόμαστε στον Άγιο Νήφωνα τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Για τον μεγάλο αυτό Άγιο της Εκκλησίας, τον ταπεινό που αξιώθηκε τρεις φορές να εκλεγεί στο θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως. Γονείς του ήταν ο Μανουήλ και η Μαρία, καταγόταν από την Πελοπόννησο( νότιο μέρος). Το κοσμικό όνομά του ήταν Νικόλαος.
Ο μικρός Νικόλαος προσκολλήθηκε σε ένα μοναχό με το όνομα Αντώνιος και έγινε μοναχός με το όνομα Νήφων σε μοναστήρι της Επιδαύρου. Μετά την κοίμηση του γέροντός του πηγαίνει στο κάστρο της Νάρδας, όπου γνωρίζει τον ευσεβή Αγιορείτη μοναχό Ζαχαρία και εγκαθίστανται στη μονή της Θεοτόκου στην Αχρίδα. Ο Ζαχαρίας εκλέγεται αρχιεπίσκοπος Αχριδών και ο Νήφων μεταβαίνει στη Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους, όπου χειροτονείται διάκονος και ιερέας. Ευρισκόμενος στη Μονή καλείται και αναλαμβάνει το 1482 Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Μετά την κοίμηση του πατριάρχη Συμεών εκλέγεται Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως στα τέλη του 1486.
Ως Πατριάρχης ο Νήφων επιδίδεται με ζήλο στην διόρθωση των κακώς κειμένων και καταχρήσεων του κλήρου. Μετά από δεκαοκτώ μήνες ξεσπά σκάνδαλο με την περιουσία του κοιμηθέντος Πατριάρχη Συμεών. Ο Νήφων στην προσπάθειά του η περιουσία να παραμείνει στο πατριαρχείο και να μη δημευτεί από τους Τούρκους εμφανίζει ανεψιό του Συμεών ως νόμιμο κληρονόμο. Ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Β ΄πληροφορείται τα γεγονότα και καθαιρεί τον Νήφωνα.
Εκλέγεται για δεύτερη φορά Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως το 1497. Εξυφαίνονται συνωμοσίες εις βάρος του, υποπίπτει στην δυσμένεια του σουλτάνου, καθαιρείται, καταδικάζεται σε ισόβια δεσμά και εξορίζεται στην Ανδριανούπολη το 1498.
Ο ηγεμόνας της Βλαχίας Ράντου Δ΄ ο Μέγας (Ράδουλος) περνώντας από την Ανδριανούπολη δωροδοκεί τους φύλακες μπαίνει στην φυλακή και προσκυνά τον Άγιο. Στην Κωνσταντινούπολη κατορθώνει να αποφυλακίσει τον Άγιο και με ειδική άδεια πήγε στην Βλαχία. Φθάνοντας στη Βλαχία ο Άγιος συγκροτεί συνέλευση από κληρικούς και λαϊκούς και χειροτονεί δυο επισκόπους‧ Ριμνίκου και Μπουζαίου. Βοηθάει τον Ρόδουλο στην κατανομή των αξιωμάτων, όπως γίνονταν στο Βυζάντιο. Υποπίπτει στην δυσμένεια του ηγεμόνα γιατί δεν εγκρίνει παράνομο συνοικέσιο της αδελφής του. Απειλείται από τον ηγεμόνα. Καταφεύγει στην εκκλησία, μιλάει στον λαό, αφορίζει τον γαμπρό, προλέγει δυστυχήματα, ακουμπά την πατριαρχική στολή στην Αγία Τράπεζα και φεύγει. Ο ηγεμόνας πληροφορείται τα γεγονότα και διατάσσει να μη δώσει κανείς στον Άγιο ούτε νερό ούτε ψωμί με την απειλή του θανάτου.
Ο Νήφων καταφεύγει σε έρημη καλύβα υπομένοντας την άδικη καταδίκη με χριστιανική καρτερία. Ο Ρόδουλος για να κατασιγάσει την λαϊκή οργή ζητά συγνώμη και προσφέρει δώρα στον Νήφωνα και ζητά να συγχωρέσει τον γαμπρό του. Στο μεταξύ το συνοικέσιο χάλασε. Ο Άγιος είναι ανένδοτος.
Το 1502 ο Άγιος βρίσκεται στη Βλαχία και δέχεται πρόσκληση να αναλάβει για τρίτη φορά τον θρόνο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Αρνείται κατηγορηματικά και με δυο μαθητές του αναχωρεί για την Μακεδονία. Περιοδεύοντας και κηρύττοντας σε διάφορες πόλεις φθάνει στο Άγιο Όρος. Παρουσιάζεται στους μοναχούς της Μονής Διονυσίου ως απλός μοναχός. Αυτοί δεν τον αναγνώρισαν μετά από τόσα χρόνια και ο ηγούμενος της Μονής τον όρισε επιστάτη των ζώων της Μονής ( βουρδουνιάρη ). Ο Άγιος το δέχεται με ταπείνωση.
Με διαταγή του Σουλτάνου φθάνουν στο Άγιο Όρος απεσταλμένοι του Πατριαρχείου και ζητάνε από τον Νήφωνα να γυρίσει στην Πόλη και να αναλάβει Πατριάρχης για τρίτη φορά. Φυσικά, δεν τον εντόπισαν και αναχώρησαν άπρακτοι.
Από Πατριάρχης ο Νήφων, απλός επιστάτης των ζώων. Αυτό έγινε μέχρι να αποκαλυφθεί με θαυματουργικό τρόπο το πραγματικό πρόσωπο του «βουρδουνιάρη». Εκείνο τον καιρό εξ αιτίας του φόβου των πειρατών, που λεηλατούσαν τα μοναστήρια και συλλαμβάνανε ομήρους, σε υψηλά παρατηρητήρια τοποθετούντο μοναχοί για να ελέγχουν τον χώρο. Ένα βράδυ παρατηρητής ήταν ο Νήφων. Την ώρα που προσευχόταν πύρινη στήλη ανέβαινε προς τον ουρανό, την οποία είδαν ενάρετοι μοναχοί. Ο μοναχός που ήταν μαζί με τον Άγιο ξυπνά από τον ύπνο και τον βλέπει να είναι όλος πύρινος. Τρομάζει και καταφεύγει στο μοναστήρι. Ενημερώνει τους άλλους μοναχούς για το συμβάν, το οποίο επιβεβαιώνουν και άλλοι μοναχοί. Καταφεύγουν στην εκκλησία και παρακαλούν τον Θεό να τους φανερώσει ποιος ήταν ο «βουρδουνιάρης».
Η φανέρωση δεν άργησε .Ο ηγούμενος βλέπει σε όραμα πως βρίσκεται στην εκκλησία και του παρουσιάζεται ο προστάτης της μονής Τίμιος Πρόδρομος και του λέγει « Μάζεψε όλη την αδελφότητα και βγείτε να προϋπαντήσετε τον πατριάρχη Νήφωνα. Φθάνει η τόση ταπείνωση που έδειξε σαν βορδουνάρης. Αυτό θα σας βοηθήσει να μην πάθετε μεγάλη ζημιά!» Ξυπνά εκστατικός ο Ηγούμενος και αφού συνέρχεται καλεί σε σύναξη όλους τους μοναχούς και τους αναφέρει το όραμα.
Όταν ο Νήφων γύρισε στο μοναστήρι οι πατέρες με λαμπάδες και θυμιάματα τον υποδέχτηκαν ως Πατριάρχη. Ο μακάριος έπεσε καταγής και τα δάκρυά του πότιζαν την γη. Ο Ηγούμενος βάζει μετάνοια, του φιλά το χέρι και του λέγει «Φτάνει, φτάνει οικουμενικέ φωστήρα η τόση σου υπομονή. Φτάνει η άκρα σου ταλαιπωρία την οποία υπέστης, οικειοθελώς. Φτάνει η τόση ταπείνωση που έδειξες, χωρίς, βεβαίως, να το γνωρίζουμε εμείς οι ευτελείς».
Όλοι οι πατέρες συγκινημένοι βάζουν τα κλάματα και ζητούν συγνώμη από τον Άγιο, ιδιαιτέρως όσοι στεναχώρησαν τον « βουρδουνιάρη».
Μετά την αναχώρηση του Νήφωνα, ξηρασία και λιμός ξέσπασε στη Βλαχία. Ο Ράδουλος αρρώστησε από λέπρα και, πιστεύοντας ότι αυτά συμβαίνουν επειδή φέρθηκε άπρεπα στον Νήφωνα, έστειλε ανθρώπους να τον βρουν
Ο Νήφων παρέμεινε στη Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους, όπου και απεβίωσε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1508. Αμέσως μετά το θάνατό του τιμήθηκε ως άγιος σε πολλές περιοχές και η Ορθόδοξη Εκκλησία τον κατέταξε στο Αγιολόγιό της μόλις εννέα έτη αργότερα, το 1517, ορίζοντας να τιμάται η μνήμη του στις 11 Αυγούστου.
Μαθητές του υπήρξαν ο ιερομάρτυρας Ιάκωβος ο εκ Καστορίας που μαρτύρησε το 1520, ο όσιος Μακάριος που μαρτύρησε το 1527, και ο Ιωάσαφ που μαρτύρησε το 1536.
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον
Ἔργοις έλαμψας, τῆς ευσεβείας, πάσαν ηύγασας, τὴν Ἐκκλησίαν, τῆς ταπεινώσεως τρόποις ὑψούμενος, ἀσκητικῶς δοξασθεῖς γὰρ ἐν Ἄθωνι, Πατριαρχῶν καλλονὴ ἐχρημάτισας. Νήφων ἔνδοξε, θείων χαρίτων ἔμπλησον, τοὺς πίστει καὶ πόθω σὲ μεγαλύνοντας.
Κοντάκιον
Τῆς Ἐκκλησίας λύχνος ὤφθης παμφαέστατος, τῇ καθαρότητι σοφὲ τῆς πολιτείας σου, τὰς τοῦ Πνεύματος ἐλλάμψεις καταπλουτήσας. Ἀλλ’ ὡς σκεῦος ἀρετῶν καὶ ὑποτύπωσις, καθοδήγησον ἡμᾶς πρὸς βίον κρείττονα, τοὺς βοῶντάς σοι: Χαίροις Νήφων Πατὴρ ἡμῶν.
Κάθισμα
Ἐγκρατείας τοῖς πόνοις καλλωπιζόμενος, ἀρχιερεὺς θεοφόρος καὶ λειτουργὸς ἱερός, Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ὤφθης ἐν Πνεύματι, καὶ πρὸς ἀγάπην θεϊκῆν, καὶ τὸν φόβον τοῦ Θεοῦ, παιδεύεις Νήφων παμμάκαρ, ταῖς πρακτικαῖς ὑποθήκαις, καὶ τῷ τοῦ βίου ὑποδείγματι.
Μυργιώτης Παναγιώτης
Μαθηματικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου