Το πρόβλημα είναι υπαρξιακό

του Δρ. Στέφανου Δ. Αβακιάν

«Αν δεν υπήρχε η Ελλάδα, τότε δεν θα υπήρχε και το πρόβλημα και με το θέμα της Μακεδονίας». Με αυτή την πρόταση κλείσαμε την τηλεφωνική μας επικοινωνία. Αναστατώθηκα με την εύκολη αναφορά της «Μακεδονίας» σε ηλεκτρονική αλληλογραφία που αφορούσε την ακαδημαϊκή μελέτη των πληροφοριοδοτών (whistleblowers).

Η συγκεκριμένη ομάδα ατόμων που ονομάζονται «πληροφοριοδότες» αφορά στη δυνατότητα της αποκάλυψης σημαντικών πληροφοριών σχετικών με  ατοπήματα ατόμων  που κατέχουν σημαντικές θέσεις εργασίας σε μία εταιρία ή κάποιον οργανισμό.

Η πιο πρόσφατη περίπτωση του Έντουαρντ Σνόουντεν είναι χαρακτηριστική για κάποιον που αψήφησε την εργασία του ώστε να προδώσει την παράνομη περισυλλογή και εκμετάλλευση προσωπικών δεδομένων του Εθνικού Οργανισμού Πληροφοριών για την προστασία των Ηνωμένων Πολιτειών (National Security Agency). Αυτή τη στιγμή ο Σνόουντεν μένει στην Ρωσία έχοντας ζητήσει και πάρει άσυλο. Σε περίπτωση που εκδοθεί στις αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών είναι σίγουρο πως θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του σε ένα μοναχικό κελί. Και αυτή είναι η καλύτερη περίπτωση αν δεν τον σκοτώσουν πριν καν του δοθεί η δυνατότητα να έχει νόμιμη δίκη.

Με βάση το πρόσφατο ενδιαφέρον για τον ρόλο των πληροφοριοδοτών ο Μάρκ Γουόρθ (Mark Worth) υπέπεσε στην προσοχή μου. Είναι Αμερικανός πολίτης που μένει στο Βερολίνο. Είναι υπεύθυνος για την προβολή διαφόρων υποθέσεων των πληροφοριοδοτών (whistleblowers) στην Ευρώπη.

Σε μία τυχαία ηλεκτρονική επικοινωνία αναφέρθηκε στον όρο «Μακεδονία» και πως ένας βασικός πληροφοριοδότης αφορά την παράδοση σημαντικών στοιχείων του πρώην πρωθυπουργού Γκρουέφσκι που τώρα βρίσκεται στην Ουγγαρία φοβούμενος της συνέπειες των πράξεων του όταν βρισκόταν στον ηγετικό ρόλο.

Η προσωπική μου ένσταση και αλληλογραφία μαζί του σχετικά με την χρήση της ονομασίας που έκανε στην επικοινωνία του, πυροδότησε μία σειρά αλληλογραφίας μεταξύ μας. Η προσπάθεια μου να αναφερθώ στην επίσημη ονομασία ΦΥΡΟΜ με βρήκε παντελώς αδύναμο. Στην τηλεφωνική μας επικοινωνία η αναφορά του για την ανυπαρξία της Ελλάδας σαν χώρα που τώρα γίνεται αιτία των προβλημάτων με τη γειτονική χώρα, αν και αισχρή, μου έδωσε να καταλάβω πως το γενικό πρόβλημα μας είναι «υπαρξιακό» και όχι απλά «πολιτικό» και «οικονομικό».

Η ύπαρξη του ατόμου δεν αφορά τη «φυσική παρουσία» του μόνο,  αλλά και τη διεκδίκηση για αυτό που είναι και θα πρέπει να αποβλέπει να γίνει. Αν δεν υπάρχει μία ξεκάθαρη εθνική ταυτότητα την οποία είσαι έτοιμος να υποστηρίξεις, τότε η οντότητα του κάθε πολίτη παραμένει παντελώς ασήμαντη και αδιάφορη.

Όμως, η προσωπική μου τριβή με τον Μαρκ Γουόρθ με βοήθησε να καταλάβω πως η ανάγκη της κινητοποίησης παραμένει μία αναγκαία διαδικασία αφύπνισης. Δεν αναφέρομαι απλά στη διαμαρτυρία που οι συμπολίτες μας κάνουν για το όνομα μόνο αλλά για την πραγματική και προσωπική διεργασία που κάποιος αναλαμβάνει να έχει για τα «κοινά». Η ανάγκη να υπερασπισθώ το όνομα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ αποκαλύπτει την ριζική αποβλάκωση ενός κοινωνικού γίγνεσθαι που παραμένει αποχαυνωμένο για αυτό που παραμένει «αυτονόητο».

Η κατακερμάτιση της κοινωνίας μας τελικά μας φέρνει αντιμέτωπους με την πιο σημαντική ευκαιρία σε όλη την ζωή μας, ατομικά αλλά και σαν λαό, δηλαδή, την πιθανότητα της εξιλέωσης του εαυτού. Δεν υπάρχει πιο σημαντική ευκαιρία για θεραπεία από αυτή της θανατηφόρας ασθένειας. Τα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά θέματα κεντρίζουν την ατομική αφύπνιση ταράσσοντας τις εσωτερικές μας ισορροπίες χωρίς εφησυχασμό. Σε αυτή τη δύσκολη διαδρομή οι επιλογές κεντρίζουν όλο και βαθύτερα τον εσωτερικό μας κόσμο πιέζοντας τον με θανατηφόρα πίεση να πάρει μία στάση ακόμα και μπροστά στο ξεσάλωμα.

Τις μεγαλύτερες απαιτήσεις  που ασκούνται από το πνεύμα στη συνείδηση του εαυτού φαίνεται προς το παρόν να τις αντιλαμβανόμαστε ως απλά, ασήμαντες, φευγαλέες, αφηρημένες, επιπόλαιες, νοσταλγικές, ρομαντικές, ονειροπόλες.

Η κένωση του εαυτού από μία κατάσταση αφύπνισης δημιουργεί προβληματισμό και ένας φαύλος κύκλος από νοσταλγικές εμπειρίες για το παρελθόν δημιουργείται χωρίς κανένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

Η αναφορά στην «υπαρξιακή» διάσταση της χώρας μας αλλά και τους εαυτούς μας είναι η απόρροια μιας προηγούμενης διαδικασίας εκμαυλισμού.

Η ύπαρξη είναι η «βάση» και  το «έδαφος» και «παρακάτω» δεν έχει. Παρακάτω είναι μόνο ο «θάνατος»! Η επιπόλαια αναφορά στην ανυπαρξία της Ελλάδας από τον Μάρκ  Γουορθ είναι απτή απόδειξη πως το να μην υπάρχουμε σαν χώρα και  σαν πολίτες είναι καλύτερο από το να υπάρχουμε. Αυτό  γιατί η ανυπαρξία δημιουργεί λιγότερες τριβές και κολλήματα για αυτό που είναι το «σωστό».

Με αυτή την έννοια η τοποθέτηση του Μαρκ είναι σωστή για το πως αν «η Ελλάδα δεν υπήρχε τότε δεν θα υπήρχε και το πρόβλημα με την ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ». Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ δεν θα υπάρχει για πολύ ακόμα, όχι γιατί δεν υφίσταται σαν γεωγραφική περιοχή, αλλά γιατί εμείς δεν διεκδικήσαμε την ύπαρξη της.

Με την ίδια λογική η «ευημερία» και η «βελτίωση» δεν πρόκειται να λάβουν χώρα στην κοινωνία μας τα υπόλοιπα χρόνια, όχι γιατί δεν υπάρχουν σαν έννοιες, αλλά γιατί εμείς δεν τις διεκδικήσαμε. Η ύπαρξη του εαυτού στην αρχή μας προσφέρεται σαν δώρο αλλά τα στοιχεία που την απαρτίζουν απαιτούν την διεκδίκηση της και την προσφορά για να επιζήσει και να έχει μέλλον να επιβιώσει.

Τελικά με αυτή τη λογική φτάνουμε στο συμπέρασμα πως «αν δεν υπήρχαμε» τότε δεν θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε τόσα προβλήματα όπως τώρα. Όμως, από την στιγμή που υπάρχουμε και υπάρχουν ακόμα φωνές που είναι διατεθειμένες να αφυπνίσουν τη συνείδηση μας ας διεκδικήσουμε αυτά για τα οποία αξίζει να έχουμε γιατί η ύπαρξη μας ως άτομα και κοινωνία είναι δώρο και ευλογία παρά περίσσευμα που κάποια στιγμή θα εξαϋλωθεί χωρίς έλεος στο πέρασμα του χρόνου.

*Ο Στέφανος Δ. Αβακιάν είναι καθηγητής στον κλάδο της οργανωτικής θεωρίας στο πανεπιστήμιο του Brighton στο Ηνωμένο Βασίλειο