 |
| Αντώνης Ι. Ζαρκανέλας π. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης Νομαρχίας Θεσ/νίκης |
Από το Καλοκαίρι του 1944 έρχονται τα ευχάριστα νέα από όλα τα πολεμικά μέτωπα. Οι Σύμμαχοι σφυροκοπούν τους υποχωρούντες Γερμανούς.
Οι Σοβιετικοί από ανατολικά και οι Αμερικανο-Βρετανοί από δυτικά έχουν αποδυθεί σε αγώνα δρόμου για την κατάληψη του Βερολίνου και την επικράτηση τους στην Ευρώπη. Έχει για καλά «μυρίσει» λευτεριά και στην Γερμανο-κρατούμενη ακόμη Ελλάδα.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου το ΕΑΜ/ΚΚΕ αποφασίζουν, μετά και από πίεση του Σοβιετικού Συνταγματάρχη Ποπώφ ο οποίος ήταν ήδη στο βουνό, τη συμμετοχή τους, τελικά, στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας που είχε συμφωνηθεί στο Συνέδριο του Λιβάνου. Έτσι, ενώ συμμετέχουν στην Κυβέρνηση με επτά Υπουργούς, διαθέτουν και τους ένοπλους «κομματικούς» μηχανισμούς (Αστυνομία-την Πολιτοφυλακή-, Στρατό-τον ΕΛΑΣ- και τον εκτελεστικό βραχίονα την ΟΠΛΑ που ενεργούσε μόνο κατ΄εντολή του ΚΚΕ-) δημιουργώντας και δικούς τους«διοικητικούς λαϊκούς μηχανισμούς» π.χ. «Λαϊκή Παιδεία», «Λαϊκή Δικαιοσύνη» κλπ. στα πλαίσια εγκαθίδρυσης του Κράτους του ΕΑΜ (ΕΑΜοκρατία).
Το Σεπτέμβριο και εν μέσω Γερμανικής κατοχής η Kεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ αποφασίζει να γιορτάσει τα τρία χρόνια από την ίδρυσή του, που έγινε στις 27Σεπτεμβρίου 1941. Στα πλαίσια της απόφασης αυτής η Επαρχιακή Επιτροπή Πιερίας του ΕΑΜ και το τοπικό ΚΚΕ ορίζουν ως ημερομηνία εορτασμού την πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου 1944. Τόπος πραγματοποίησης των εκδηλώσεων είναι ο Αρωνάς.
Ενεργοποιούνται στην Κατερίνη όλοι οι μηχανισμοί του ΕΑΜ/ΚΚΕ, «καλώντας» τους πολίτες σε «πάνδημη συμμετοχή», υπό τα βλέμματα πάντα των Γερμανών οι οποίοι βρίσκονται ακόμη στην Ελλάδα(!!!), Την διοργάνωση της γιορτής ανέλαβε βεβαίως το ΕΑΜ και θα ομιλούσαν εκπρόσωποι του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ και των δύο κομμάτων ΚΚΕ και ΑΚΕ (Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας) και ένας εκπρόσωπος της Αυτοδιοίκησης, ο Δημητρός Βακάλης, ο οποίος διετέλεσε αργότερα Δήμαρχος Κατερίνης. Το Αγροτικό Κόμμα θα εκπροσωπούσε ο Σάββας Κανταρτζής, γνωστός τότε Αγροτοσυνεταιριστής, και μετά το πόλεμο εκδότης της Εφημερίδος ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ οπότε θα ήταν και ένας εκ των ομιλητών. Ο Σάββας Καταρτζής συμμετείχε, λοιπόν, ενεργά στην εκδήλωση και σ’ αυτόν οφείλεται η λεπτομερής περιγραφή της εκδήλωσης. Εκείνα τα χρόνια ήταν σημαίνον στέλεχος της Αριστεράς και για τα πολιτικά φρονήματά του είχε εξοριστεί στον ‘Αη΄ Στράτη, το 1947. (ΚΑΝΤΑΡΤΖΗΣ, 1982).
Ο Κανταρτζής πήγε από το Σάββατο στην εκδήλωση για να βοηθήσει αν χρειαζόταν. Πήγε όμως πιο νωρίς για να δεί και κάποιους γνωστούς του κρατούμενους Κατερινιώτες που είχαν συλληφθεί τις ημέρες εκείνες από τους ΕΛΑΣίτες και κρατούνταν σε μια αποθήκη του Αρωνά. Τον συμπατριώτη του πόντιο Νερόπουλο Η., και τον Ρωσσέτο Π. πρώην δήμαρχο Κατερίνης που είχε απαλλαχθεί των καθηκόντων από τη δικτατορία Μεταξά το 1938. Τους είδε, του περιέγραψαν τις συνθήκες της σύλληψής τους. Τους υποσχέθηκε ότι θα κάνει ότι μπορούσε και ότι, αν χρειαζόταν, θα πήγαινε ως μάρτυρας υπεράσπισης στο δικαστήριο, όπου όπως τους είπε θα πήγαινε η υπόθεση, αφού ήταν θέμα ημερών η επιστροφή της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Το απόγευμα κάτι φίλοι του τον πληροφόρησαν ότι τους φίλους του που επισκέφθηκε αλλά και όλους τους κρατούμενους τους μετέφεραν στην άκρη του χωριού, σε ένα δυόροφο σπίτι, επάνω κατοικία και κάτω στάβλος ή αποθήκη, για να τους πάνε, όπως έλεγαν οι αντάρτες στην «Ελεύθερη Ελλάδα» που στην πράξη σήμαινε στον άλλο κόσμο. Πήγε εκεί και βρέθηκε σε μία γνωστή σ΄εκείνον εικόνα από τον Πόντο, όταν Τούρκος αξιωματικός φώναζε ονόματα Αρμενίων κρατουμένων οι οποίοι έβγαιναν από το σπίτι, όπου κρατούνταν, κατέβαιναν την σκάλα, έμπαιναν σε σειρά, δένονταν ανά δύο και οδηγούνταν για σφαγή.
Τώρα, μπροστά του είχε την ίδια σκηνή αλλά αντί Τούρκου αξιωματικού είχε ένα συναγωνιστή Έλληνα αντάρτη και αντί Αρμενίων Ελληνες πολίτες με τα μπογαλάκια τους να κατεβαίνουν και να μπαίνουν στη σειρά. Είδε καμμιά 7-8, να κατεβαίνουν, όλοι άγνωστοί του, και μη αντέχοντας την νέα αυτή σκηνή έφυγε απογοητευμένος και διαψευσμένος…για το σπίτι όπου φιλοξενούνταν.
Το πανηγύρι άρχισε από το βράδυ του Σαββάτου με αντιπροσωπείες «…των δύο κομμάτων του λαού…» να καταφθάνουν, με ομιλίες του «…συναγωνιστή Φείδαρου από το Μοσχοπόταμο…» να «…κατακεραυνώνει τους Γερμανούς, τους φασίστες, τους εθνοπροδότες, τους ταγματαλήτες…» υμνώντας «…το πατριωτικό ΕΑΜ και τον ηρωϊκό ΕΛΑΣ…» που «…σύντριψαν τον εχθρό κι’ έδωκαν λευτεριά στον σκλάβο λαό…». Όλα αυτά βούϊζαν στα αυτιά του Κανταρτζή «σ α ν ε ι ρ ω ν ε ί α» ύστερα από το «… ανατριχιαστικό θέαμα που αντίκρυσα πριν λίγες ώρες στο ακρινό άφρακτο οικόπεδο…» όπως λέει ο ίδιος.
Ξημέρωσε τελικά η Κυριακή. Ο καιρός θαυμάσιος, ο ουρανός κατακάθαρος ο ήλιος έλαμπε. Άριστες συνθήκες για τη γιορτή. Λίγη ώρα αργότερα φύσηξε ξαφνικά ένα ψυχρό αεράκι, εμφανίστηκαν μαύρα πυκνά σύννεφα πάνω από τον Αρωνά που έγιναν σχεδόν αυτόματα χοντρές σταγόνες βροχής και μετατράπηκαν ταχύτατα σε καταρράκτες του ουρανού, συνοδευόμενοι από αστραπές, βροντές και κεραυνούς.
Ο κόσμος που ήταν στον δρόμο εξαφανίστηκε διά μιάς προσπαθώντας να προστατευθεί σε αποθήκες, σπίτια κλπ. Ο ίδιος ο Κανταρτζής μόλις που πρόλαβε, μούσκεμα, να μπεί σε ένα σπίτι ήδη γεμάτο από κόσμο άγνωστο του. Εκεί βρήκε τον υπεύθυνο του ΚΚΕ του χωριού με τον οποίο συζητώντας διεκτραγώδησαν την, ατυχία ο καιρός να χαλάσει την γιορτή…Η κοσμοχαλασιά έξω συνεχίζονταν.
Ξαφνικά άνοιξε η πόρτα μπήκαν μέσα δύο νεαροί, μουσκεμένοι και λαχανιάζοντας και εντοπίζοντας τον κομματικό υπεύθυνο του ΚΚΕ του κάνουν νεύμα με νευρικές κινήσεις. Εκείνος αφίνοντας τον Κανταρτζή πηγαίνει, ανήσυχος προς του νεαρούς. Συζητούν με χειρονομίες. Οι νεαροί παίρνοντας κάποιες εντολές φεύγουν και ο κομματικός υπεύθυνος επιστρέφει ανήσυχος και προβληματισμένος-στενοχωρημένος εκεί όπου ήταν ο Κανταρτζής. Σε ερώτηση αν συμβαίνει κάτι, ο υπεύθυνος του απαντά: «Άσε και μη ρωτάς. Το ξεροπόταμο δίπλα στο χωριό ξεχείλισε και κατέβασε τα πτώματα αυτονών που τους πήγαν ψες έξω. Με ρώτησαν τα παιδιά τί να κάνουν. Τους είπα να καλέσουν παιδιά, ν΄ανοίξουν λάκκους και να τους παραχώσουν».
Η ατμόσφαιρα έγινε βαριά και μελαγχολική καθώς ο κόσμος έμαθε από ψιθυρισμούς τί συνέβη και έτσι από ντροπή και φόβο οι περισσότεροι, από την Κατερίνη και τα χωριά, προφασιζόμενοι ότι δεν άκουσαν τίποτα, άρχισαν να φεύγουν. Όμως οι εκτελέσεις και η εμφάνιση επιπλεόντων πτωμάτων δεν αποθάρρυναν τους οργανωτές οι οποίοι με χωνιά ανακοίνωναν ότι η εκδήλωση θα γινόταν. Με τους κατοίκους του Αρωνά και όσους ξένους δεν πρόλαβαν να φύγουν έγινε μία «…πλαδαρή χωρίς χαρά, παλμό κλπ…» εκδήλωση μίλησαν οι εκπρόσωποι,του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, του ΚΚΕ και της ΕΠΟΝ όχι όμως και ο εκπρόσωπος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Δημητρός Βακάλης και του Αγροτικού Κόμματος, ο Σ. Κανταρτζής με την δικαιολογία ότι «…οι Γερμανοί έμαθαν για την γιορτή» και ότι έστελναν «…δυνάμεις για να κάνουν συλλήψεις…». Οι Γερμανοί κατακτητές ήταν ακόμη στην Κατερίνη αλλά ετοιμάζονταν εργωδώς για να εγκαταλείψουν τη χώρα. Το ΕΑΜ/ΚΚΕ αντί στην φάση ακριβώς αυτή να επιτίθεται στους αποχωρούντες και ευάλωτους Γερμανούς είχαν άλλες προτεραιότητες. Τον εορτασμό των τρίχρονων του ΕΑΜ και την «θυσία» κάποιων αντιπάλων τους, όχι Γερμανών αλλά Ελλήνων. Οι συλλήψεις δεν γινόταν, όπως προηγουμένως την νύκτα, αλλά μέρα μεσημέρι ακόμη και στην αγορά της Κατερίνης, (περίπτωση του Ταϊλακίδη) μπροστά στα μάτια περαστικών που διαμαρτύρονταν. Διασχίζοντας όλη την Κατερίνη τους οδηγούσαν πεζή στον Αρωνά.
Είναι γνωστό από μαρτυρίες, από δικαστικά έγγραφα, από αρχεία του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ κλπ. ότι η διαδικασία των συλλήψεων γινόταν στα πλαίσια συγκεκριμένων οδηγιών-κατευθύνσεων και μηχανισμών που είχαν περιγραφεί από τα υψηλά κλιμάκια του ΚΚΕ και ήταν η ίδια, λίγο-πολύ, σε ολόκληρη την Ελλάδα και εφαρμόζονταν με συνέπεια από τις τοπικές οργανώσεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ (π.χ. ΚΑΛΥΒΑΣ, 2003; ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ Μ., 2014). Κατά βάση δύο άτομα του κόμματος, συνήθως ξένα και άγνωστα στην περιοχή που έπαιρναν συγκεκριμένες εντολές από πάνω, (π.χ στοιχεία συγκεκριμένων αρόμων), πήγαιναν στα σπίτια που τους υποδείκνυαν ντόπιοι άνθρωποι του μηχανισμού και ζητούσαν τον προγραμμένο για μία ανάκριση. Οι συλλήψεις συνήθως δεν συναντούσαν αντίδραση, όπως στην περίπτωσή μας, δείγμα ότι οι καταζητούμενοι δεν είχαν κάτι να φοβηθούν. Γιατί αν είχαν, απλώς θα κρύβονταν. Οι συλλαμβανόμενοι και οι δεσμοφύλακες τους διασχίζοντας πεζή, ανενόχλητοι, την Κατερίνη πήγαν στον Αρωνά, όπου παρέδωσαν τους συλλαμβανόμενους. Από τους πλέον των πενήντα που εκτελέστηκαν εκείνη την νύκτα ο Κανταρτζής αναφέρει τα ονόματα κάποιων γνωστών του Κατερινιωτών και που αξίζει να αναφέρουμε: Πλάτων Ρωσσέτος, Τζώρτζης Φαρδέλλας, Γιάννης Διαμαντίδης, Ηλίας Νερόπουλος, Αλέκος Νερόπουλος, Μαμέλης, Χρήστος Μπέκιας.
Δύο άλλοι γνωστοί του ο Ιωάννης Μοσχονάς και Δημήτριος Σκλιοπίδης, δικηγόροι απελευθερώθηκαν μετά από παρέμβαση του φίλου και συναδέλφου τους, στελέχους του κόμματος, Θάνου Τσάμη. Οι υπόλοιποι από αυτούς που είδε ο Κανταρτζής του ήταν άγνωστοί του. Αυτό σημαίνει πως ήταν από τα χωριά της Κατερίνης χωρίς βέβαια να αποκλείονται και οι όμοροι νομοί.
Τώρα μετά από 76 χρόνια θα μπορούσε κάποιος που δεν έχει ασχοληθεί με την σκοτεινή εκείνη περίοδο να αναρωτηθεί. Πού ωφελούσαν αυτές οι συλλήψεις και εκτελέσεις απλών, άοπλων ανθρώπων από ένοπλες ομάδες του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ; Παρόντων των Γερμανο-Ιταλο-Βουλγάρων γιατί άραγε οι ένοπλες αυτές ομάδες διέθεταν χρόνο, προσπάθεια, ενέργεια για να «τιμωρήσουν» φιλήσυχους Έλληνες πατριώτες, όπως στην περίπτωσή του Αρωνά και όχι εναντίον των κατακτητών; Γιατί έλαβε χώρα σε όλόκληρη, σχεδόν, την Ελλάδα και μάλιστα με εντεινόμενο βαθμό, που άρχισε το καλοκαίρι του 1943 και κορυφώθηκε κατά την περίοδο της ΕΑΜοκρατία (Οκτώβριος 44-Ιανουάριος του 1945); Προς τί αυτή η τρομοκρατία και η βία, που αυτή συνεπάγεται, που στοχοποιούσε διακριτά μέλη της τοπικής κοινωνίας για τον εκφοβισμό όλων των υπολοίπων; Η εξήγηση είναι ότι εν όψει της διαφαινόμενης ήττας των Δυνάμεων του Άξονα σε όλα τα Ευρωπαϊκά μέτωπα το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, ως σύγχρονος Ιανός, παρουσίασε δύο πρόσωπα: Το ένα, το φανερό πρόσωπο, ήταν της αντιστασιακής οργάνωσης με ευρεία αποδοχή στο λαό που συμφώνησε στη συμμετοχή στηΣύσκεψη του Λιβάνου και στις αποφάσεις της (σχηματισμό Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, συμμετοχή σ’ αυτήν κλπ., συμμετείχε στην Σύσκεψη της Καζέρτας, κλπ.), σε μία προσπάθεια να αποκτήσει την εμπιστοσύνη των Βρετανο-Αμερικανών. Το άλλο, το κρυφό πρόσωπο, το αποκρουστικότερο, ήταν της αντιστασιακήςοργάνωσης που από τη μία πλευρά έθεσε σαν στόχο την διάλυση διά των όπλων όλων των άλλων Εθνικών αντιστασιακών οργανώσεων ώστε όταν θα φύγουν οι Γερμανοί να είναι μόνον εκείνοι, το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και να καταλάβουν την εξουσία.
Στο ίδιο πρόσωπο ανήκει και η άσκηση τρομοκρατίας με την χρήση βίας εναντίον απλών, άοπλων, πολιτών στα χωριά και στις πόλεις με χιλιάδες θύματα με στόχο να καταπιεστεί το φρόνημα του Λαού, να διασφαλιστεί η συμμόρφωση των αμάχων και η μεγιστοποίηση του ελέγχου πάνω στον Λαό, με κορύφωση την προσπάθεια κατάληψης της Εξουσίας κατά την Στάση των Δεκεμβριανών το 1944.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΚΑΛΥΒΑΣ, Σ.Ν., (2003). Κόκκινη τρομοκρατία: Η βία της αριστεράς στην Κατοχή.
Στο: Mark MAZOWER (Επιμέλεια). Μετά τον Πόλεμο. Η ανασυγκρότηση της
οικογένειας…1943-1960. (σελ.161-201). Εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ.
ΚΑΝΤΑΡΤΖΗΣ, Σ., (1982). Απομνημονεύματα ΝΙΚΗ ΧΩΡΙΣ ΡΟΜΦΑΙΑ. Τομ. Η΄(Αριθ.
16),
ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ, ΜΙΧ., (2014). ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ 1944. Η μάχη της Αθήνας. Εκδόσεις:
Αλεξάνδρεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου