Τι συμβαίνει στον οργανισμό όταν δεν λαμβάνει αρκετή ποσότητα νερού;

 Της Άννας Βουρλιώτου

Νεφρολόγου, Αναπληρώτριας Διευθύντριας Νεφρολογικού Τμήματος και Μονάδας Τεχνητού Νεφρού, Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center

Η βιολογική σημασία του νερού είναι σπουδαία: είναι η πηγή της ζωής. Είναι το πιο απαραίτητο συστατικό για τη ζωή και το πιο σημαντικό μετά το οξυγόνο. Μολονότι δεν είναι θρεπτική ουσία, είναι ουσιώδες καθώς αντιπροσωπεύει το 60% του σωματικού βάρους ενός άνδρα και το 50% περίπου του σωματικού βάρους μίας γυναίκας. 

Το νερό είναι θεμελιώδης παράγοντας για τη δημιουργία και τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη μας. Παίζει ζωτικό ρόλο για κάθε όργανο και τη λειτουργία του οργανισμού. Αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος κάθε κυττάρου του οργανισμού μας. Είναι το μεγαλύτερο μέρος του κυκλοφορικού και του λεμφικού μας συστήματος, μεταφέροντας τροφή και οξυγόνο στα κύτταρα και απομακρύνοντας τα άχρηστα υλικά. Βοηθά στον καθαρισμό των νεφρών και την αποβολή των τοξικών ουσιών. Συμβάλλει στην εξισορρόπηση των ηλεκτρολυτών, οι οποίοι βοηθούν στον έλεγχο της πίεσης του αίματος μας, καθώς και  στο να διατηρείται η θερμοκρασία του σώματος σταθερή γύρω στους 36 βαθμούς Κελσίου.

Ποιες είναι οι ανάγκες μας σε νερό;

Η ποσότητα του νερού που χρειάζεται ένας άνθρωπος καθημερινά εξαρτάται από την ηλικία, τις καιρικές συνθήκες, τη φυσική δραστηριότητα, τη διατροφή και την κατάσταση της υγείας του. Οι ανάγκες σε νερό είναι ιδιαίτερα αυξημένες σε περιόδους καύσωνα, πυρετού, διάρροιας και εγκαυμάτων, διότι υπάρχουν μεγάλες απώλειες υγρών. Αυτό που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, είναι το λεγόμενο «ισοζύγιο υγρών», δηλαδή η ισορροπία μεταξύ πρόσληψης υγρών και της απώλειας υγρών μέσω των ούρων, των κοπράνων, του ιδρώτα και της αναπνοής.

Το ισοζύγιο υγρών ενός υγιούς ατόμου εξασφαλίζεται με 2 λίτρα υγρά την ημέρα, δηλαδή περίπου 8 ποτήρια. Στην πρόσληψη υγρών περιλαμβάνονται:

1. Τα διάφορα υγρά που καταναλώνει ο άνθρωπος όπως το νερό, οι χυμοί και οι σούπες.
2. Το νερό που περιέχουν διάφορες στερεές τροφές.
3. Το ενδογενώς παραγόμενο νερό από τον μεταβολισμό των ενεργειακών ουσιών, υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών.

Η αποβολή νερού από τον οργανισμό γίνεται:

1. με τα ούρα
2. με τον ιδρώτα
3. με την αναπνοή μέσω του εκπνεόμενου αέρα
4. από τα κόπρανα.

Άτομα όπως οι αθλητές και όσοι κάνουν έντονη χειρωνακτική εργασία ή οι ασθενείς, πρέπει να πίνουν αρκετό νερό ώστε να μην παθαίνουν αφυδάτωση.

Αφυδάτωση και υποογκαιμία

Στο νερό, που βρίσκεται κατανεμημένο στα διάφορα σημεία του σώματος, υπάρχουν ανόργανα στοιχεία, τα οποία είναι διαλυμένα μέσα σ’ αυτό. Αυτά είναι οι ηλεκτρολύτες. Με την εφίδρωση το σώμα δεν χάνει μόνο νερό αλλά και ηλεκτρολύτες, οι οποίοι πρέπει να αναπληρώνονται άμεσα. Αν οι απώλειες είναι μεγαλύτερες από τις προσλήψεις το αποτέλεσμα είναι αφυδάτωση και υποογκαιμία.

Οι συχνότερες αιτίες υποογκαιμίας είναι:

• οι διάρροιες
• οι έμετοι
• οι απώλειες νερού με τη διούρηση
• η απώλεια υγρών σε εσωτερικούς χώρους (ειλεός, περιτονίτις) και
• η υπολειτουργία των επινεφριδίων.

Αύξηση του σωματικού νερού και υπερογκαιμία

Επίσης, είναι δυνατό να παρατηρηθεί αύξηση του σωματικού νερού και υπερογκαιμία. Συνήθεις καταστάσεις υδατικής υπερφόρτωσης αποτελούν η καρδιακή ανεπάρκεια, η κίρρωση του ήπατος και το νεφρωσικό σύνδρομο στις οποίες παρατηρείται κατακράτηση ύδατος και Na με αποτέλεσμα εμφάνιση οιδήματος.

Για την εκτίμηση των διαταραχών του ύδατος στην κλινική πράξη πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:

• το ιστορικό (απώλειες, νόσοι)
• η αλλαγή του σωματικού βάρους
• η παρούσα κλινική κατάσταση (σημεία αφυδάτωσης) και η διαταραχή στην ωσμωτικότητα και την ηλεκτρολυτική σύσταση του ΕΞΥ (πλάσματος).
• Επίσης, πρέπει να ελέγχεται η επάρκεια της νεφρικής λειτουργίας και η τυχόν ύπαρξη διαταραχών της.

Τι συμβαίνει στον οργανισμό όταν δεν λαμβάνει αρκετή ποσότητα νερού;

O ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να αντέξει χωρίς νερό 2-3 ημέρες. Αν χάσει το 20% του νερού ο άνθρωπος κινδυνεύει να πεθάνει. Με την έλλειψη νερού επηρεάζονται λειτουργίες που έχουν να κάνουν με τον μεταβολισμό, την παραγωγή ενέργειας και την πνευματική διαύγεια. Η μειωμένη πρόσληψη νερού οδηγεί σε κόπωση, έλλειψη ενέργειας, αύξηση της χοληστερίνης, ουρολοιμώξεις, καρδιαγγειακά νοσήματα, δυσπεπτικά ενοχλήματα, υπόταση.

Συμπερασματικά, το νερό είναι το αφθονότερο συστατικό των έμβιων όντων και η μετακίνηση του μέσω των κυτταρικών μεμβρανών, αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό όλων των κυτταρικών λειτουργιών και κατά συνέπεια της ίδιας της ζωής. Η κατανάλωση νερού μαζί με την κάλυψη των αναγκών του οργανισμού σε μικροθρεπτικά συστατικά είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την επίτευξη της καλής υγείας.